nummer: 10/3147/GA en 10/3031/GA (zie bijgaande lijst)
betreft: [klager] en 52 medegedetineerden datum: 7 januari 2011
De beroepscommissie als bedoeld in artikel 69, tweede lid, van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) heeft kennisgenomen van bij het secretariaat van de Raad ingekomen beroepschriften van
de directeur van de p.i. Nieuwegein, en
[...] en 27 medegedetineerden, verder te noemen klagers
gericht tegen de uitspraken van 4 oktober 2010 van de beklagcommissie bij voormelde p.i.,
alsmede van de overige stukken, waaronder de uitspraken waarvan beroep, welke in afschrift aan deze uitspraak is gehecht.
Ter zitting van de beroepscommissie van 3 december 2010, gehouden in de p.i. Amsterdam, is, namens klagers, gehoord [...] en overigens [...], vestigingsdirecteur respectievelijk plaatsvervangend directeur bij de p.i. Nieuwegein. Alle klagers zijn in de
gelegenheid gesteld schriftelijk het beroep toe te lichten.
Op grond van haar onderzoek overweegt en beslist de beroepscommissie als volgt:
1. De inhoud van het beklag en de uitspraak van de beklagcommissie
Het beklag betreft:
a. Een dagprogramma van minder dan 59 uur per week;
b. Het insluiten van gedetineerden tijdens de maaltijd;
c. Het op onjuiste wijze in- en uitsluiten van gedetineerden;
d. Het insluiten van gedetineerden indien niet wordt deelgenomen aan sportactiviteiten of het bibliotheekmoment.
De beklagcommissie heeft het beklag op de onderdelen a, b en c gegrond verklaard en een tegemoetkoming vastgesteld van € 30,= (in enkele gevallen een lagere tegemoetkoming van
€ 20,= en € 10,=) en onderdeel d van het beklag ongegrond verklaard op de gronden als in de aangehechte uitspraak weergegeven.
2. De standpunten van de directeur en klager
De directeur heeft in beroep zijn tegenover de beklagcommissie ingenomen standpunt als volgt toegelicht. Er is in de p.i. Nieuwegein veel onduidelijkheid geweest over de uren dagprogramma en het insluiten tijdens activiteiten en maaltijden. De
executieve medewerkers werken van 7.45 tot 17.15 uur. Dat is een bedrijfstijd van 63 uur. Het in- en uitsluiten gaat met de klok mee. In het nieuwe in- en uitsluitschema wordt vanaf begin september 2010 wel voldaan aan de gestelde minimale 59 uren
dagprogramma per week. Er is zelfs 35 minuten meer programmatijd. De in- en uitsluittijd is hierbij niet meegerekend. Wat betreft de beklagonderdelen a en c erkent de directeur dat vanaf het moment van het indienen van de klacht op 5 augustus 2010 tot
begin september niet werd voldaan aan het wettelijk minimum van 59 uur per week.
Tijdens de maaltijden worden gedetineerden ingesloten, omdat de inrichting niet over de gebouwelijke mogelijkheid beschikt om maaltijden gemeenschappelijk te gebruiken. Het voor de beklagcommissie aangevoerde argument dat tussen de middag 35 minuten
ingesloten wordt, omdat het personeel dan pauze heeft, is onjuist. De p.i. Nieuwegein heeft op de afdelingen een recreatiekamer die qua ruimte en aantal vierkante meters niet voldoet aan de arbowetgeving om grote hoeveelheden gedetineerden te laten
verblijven. De recreatiekamer is qua brandveiligheid niet conform brand- en veiligheidsvoorschriften ingericht als eetzaal. Er is geen tweede vluchtweg aanwezig. De ruimte is niet voorzien van de nodige blusmiddelen. Verder is de recreatiekamer niet
bouwkundig ingericht als eetzaal (hygiënerichtlijnen). Hierbij kan gedacht worden aan meubilair, vloer, wanden, voldoende ruimte en looppaden. In de gebruiksvergunning heeft de recreatiekamer niet de bestemming van eetzaal. Door deze bouwkundige
tekortkomingen kan de veiligheid van gedetineerden en personeel niet worden gewaarborgd. Er is bovendien onvoldoende toezicht op deze ruimte. De p.i. Nieuwegein heeft een bestemming voor langgestraften en beveiligingsniveau 3. In de praktijk zouden 29
gedetineerden met mes en vork in een kleine ruimte met maar één deur moeten eten. Dat levert een onaanvaardbaar risico op bij calamiteiten. Het insluiten van gedetineerden tussen de middag is tevens een telmoment. Dit is één van de telmomenten waarop
alle gedetineerden op de afdelingen aanwezig zijn. Dit telmoment wordt dwingend opgelegd door de nota Penitentiaire Scherpte.
Wat betreft het in- en uitsluiten tijdens de sportactiviteiten en het bibliotheekmoment wordt wel voldaan aan de gestelde eisen. De afdelingshoofden zullen dagelijks toezien op de juiste uitvoering daarvan.
De directie heeft met de Gedeco gesproken over de tegemoetkoming. Men wilde als tegemoetkoming een playstation met wifiverbinding. De tegemoetkoming in de zaken die thans onherroepelijk zijn, zijn uitbetaald. In een aantal overige gevallen is een
regeling getroffen. Deze zaken staan los van de voorliggende beroepen. In het verleden werd tijdens bijzondere gelegenheden en feesten de maaltijd gezamenlijk genuttigd. Vanaf het moment dat de bestemming wijzigde is dat niet meer mogelijk. Op iedere
ring is er een recreatiekamer. Uitgaande van een norm van 1,5 m2 per persoon, zijn deze ruimtes echter te klein. De suggestie om langgestraften gezamenlijk hun maaltijd te laten nuttigen zou betekenen dat er wordt gedifferentieerd. Dit is
bedrijfeconomisch niet handig.
Door en namens klagers is in beroep het tegenover de beklagcommissie ingenomen standpunt als volgt toegelicht. Het stuit klagers tegen de borst dat de directie ondanks eerdere mededelingen de uitspraken van de beklagcommissie niet accepteert en
uitvoert. Op de directie rust een dwangsom voor het niet tenuitvoerleggen van de uitspraak. Keer op keer wordt een ander probleem genoemd. De geloofwaardigheid van de directie is hierdoor bij klagers verdwenen. De maandcommissaris heeft de inrichting
bezocht en is van mening dat het nuttigen van een maaltijd op het vlak mogelijk is. De bevindingen van de maandcommissaris zijn vastgelegd in een rapportage. De bevindingen van de preventiemedewerker van de inrichting zijn onzuiver. Hij is in
tegenstelling tot de maandcommissaris partijdig. Klagers zijn het verder niet eens met de door de beklagcommissie toegekende tegemoetkoming. De tegemoetkoming is ontoereikend gelet op de duur van de schending. De rechtsgevolgen van de schending kunnen
niet meer hersteld worden. De beklagcommissie is voor de berekening van de tegemoetkoming ten onrechte uitgegaan van de datum van indiening van het klaagschrift. Klagers zijn lange tijd misleid door de inrichting, doordat werd gesteld dat het
dagprogramma wel voldeed aan de wettelijke eisen.
Het insluiten tijdens de sportactiviteiten en het bibliotheekmoment is in strijd met artikel 20 van de Pbw. Gedurende de activiteiten bezoek, bibliotheek, gespreksgroepen en kerk lopen geen personeelsleden mee. Met uitzondering van de kerk wordt ook
geen toezicht tijdens de activiteiten gehouden. Feitelijk blijft de personeelsbezetting gelijk gedurende deze activiteiten. Het desondanks insluiten van gedetineerden is onbegrijpelijk en doet afbreuk aan het regime van algehele gemeenschap.
Klager beaamt dat het dagprogramma thans wel aan de wettelijke eis van minimaal 59 uur per week voldoet. Vroeger konden de gedetineerden wel gezamenlijk hun maaltijden nuttigen. Klager begrijpt niet waarom dit nu niet meer kan. Er zijn bouwtechnisch
gezien geen belemmeringen voor het gezamenlijk nuttigen van de maaltijd. Eventueel kan bekeken worden of ten minste de langgestraften gezamenlijk hun maaltijden kunnen nuttigen. De compensatie van € 5,= per dag is wegens het ingediende hoger beroep
niet
betaald.
3. De beoordeling
Over het dagprogramma in de p.i. Nieuwegein is door een groot aantal gedetineerden beklag ingediend. Naar aanleiding van de gegrondverklaring door de beklagcommissie heeft de directeur in 50 zaken beroep ingediend. Van de gedetineerden zijn 28 in
beroep
gegaan. De beroepen zien alle op dezelfde klachten en zullen derhalve in één uitspraak worden beoordeeld.
a+c.
Op grond van artikel 3, tweede lid, van de Penitentiaire maatregel duurt het dagprogramma in een regime van algehele gemeenschap minimaal 59 uren per week. Ter zitting van de beroepscommissie heeft de directeur erkend dat het dagprogramma niet aan deze
eis heeft voldaan. Gelet hierop is de beroepscommissie van oordeel dat de beklagcommissie op goede gronden en met juistheid op deze onderdelen van het beklag heeft beslist. Het beroep van de directeur zal in zoverre ongegrond worden verklaard.
Wat betreft de door de beklagcommissie toegekende tegemoetkoming is onbestreden dat het dagprogramma vanaf begin september 2010 weer aan bovenstaande minimumnorm voldoet. Voor de vaststelling van de tegemoetkoming bij schendingen van het dagprogramma
dient als uitgangspunt te worden genomen de tijdsperiode van de schending van het dagprogramma, waarbij de aanvang van de schending dient te worden gelegd op de datum van indiening van het klaagschrift. Gelet op de grote groep gedetineerden en de
beperkte verschillen tussen de indieners van de beklagen, ziet de beroepscommissie om proceseconomische reden evenwel aanleiding voor iedere gedetineerde dezelfde tegemoetkoming vast stellen van € 30,=. Dit bedrag komt overeen met de hoogste
tegemoetkoming die in de meeste zaken door de beklagcommissie is vastgesteld. De uitspraak van de beklagcommissie zal in zoverre worden vernietigd.
b.
Uitgangspunt van artikel 20 van de Pbw is dat in een regime van algehele gemeenschap de gedetineerden in gezamenlijkheid verblijven. Het tweede lid van dat artikel vermeldt als specifieke uitzondering op dit uitgangspunt de mogelijkheid gedetineerden
te
verplichten zich tijdens de maaltijden in hun verblijfsruimte op te houden. De memorie van toelichting bij dit artikel verwijst naar inrichtingen waar een regime van algehele gemeenschap bestaat, die in bouwkundig opzicht zich niet lenen voor het
gezamenlijk gebruiken van de maaltijd. In beroep heeft de directeur verwezen naar de bouwkundige belemmeringen de maaltijden gezamenlijk te nuttigen. De recreatiezalen voldoen niet aan arbo-, brand- en veiligheidsvoorschriften. In geval van
calamiteiten
wordt volgens de directeur een onaanvaardbaar risico genomen. Ter zitting van de beroepscommissie heeft de directeur enkele foto’s overgelegd van de betreffende recreatieruimten. Op grond van deze informatie acht de beroepscommissie voldoende
aannemelijk dat het gezamenlijk nuttigen van de maaltijden stuit op bouwkundige belemmeringen in vorenbedoelde zin. Mitsdien dient het beroep van de directeur gegrond te worden verklaard en de uitspraak van de beklagcommissie in zoverre te worden
vernietigd. Het beklag zal alsnog ongegrond worden verklaard.
d.
De beroepscommissie is van oordeel dat de beklagcommissie op goede gronden en met juistheid op dit onderdeel van het beklag heeft beslist. Het beroep van klagers zal in zoverre ongegrond worden verklaard.
4. De uitspraak
De beroepscommissie verklaart het beroep van de directeur wat betreft de onderdelen a en c ongegrond en bevestigt de uitspraak van de beklagcommissie.
Zij verklaart het beroep van de directeur wat betreft onderdeel b van het beklag gegrond, vernietigt in zoverre de uitspraak van de beklagcommissie en verklaart het beklag alsnog ongegrond.
Zij verklaart het beroep van klagers wat betreft onderdeel d ongegrond en bevestigt in zoverre de uitspraak van de beklagcommissie.
Zij vernietigt de uitspraak van de beklagcommissie wat betreft de toekenning van de tegemoetkoming en bepaalt de aan alle klagers toekomende tegemoetkoming op € 30,=.
Aldus gegeven door de beroepscommissie voornoemd, bestaande uit mr. U. van de Pol, voorzitter, mr. A.T. Bol en mr. Th.E.M. Wijte, leden, in tegenwoordigheid van R. Kokee, secretaris, op 7 januari 2011
secretaris voorzitter