Nummer 23/32759/GA
Betreft [klager]
Datum 4 september 2024
Uitspraak van de beroepscommissie van de RSJ op het beroep van
[klager] (hierna: klager)
1. De procedure
Klager heeft beklag ingesteld tegen het vervallen van het dagprogramma op 10 december 2022 waardoor hij werd ingesloten.
De beklagrechter bij de locatie Norgerhaven te Veenhuizen heeft op 20 maart 2023 klager niet-ontvankelijk verklaard in zijn beklag (Nh 2022-457). De uitspraak van de beklagrechter is bijgevoegd.
Klagers raadsvrouw, mr. J-A.J. Brahm, heeft namens klager beroep ingesteld tegen deze uitspraak.
De beroepscommissie heeft klager, zijn raadsvrouw en de directeur van de locatie Norgerhaven (hierna: de directeur) in de gelegenheid gesteld hun standpunten schriftelijk (nader) toe te lichten.
2. De standpunten in beroep
Standpunt van klager
Er is sprake van een jegens klager genomen beslissing om hem de gehele dag in te sluiten en niet deel te laten nemen aan het dagprogramma. De directeur was niet bevoegd om hiertoe te beslissen vanwege een open dag. De directeur kan een dergelijke beslissing alleen nemen in het kader van een ordemaatregel of een disciplinaire straf. Van gedrag dat of een situatie die daartoe aanleiding zou geven, is geen sprake. Bij een ingrijpende beslissing als de onderhavige had moeten worden voldaan aan bepaalde formele vereisten. Ook daar is geen rekening mee gehouden of niet aan voldaan. Als bijvoorbeeld al sprake was geweest van een ordemaatregel, dan had de directeur de formaliteiten als bedoeld in de artikelen 23, 57, eerste lid, aanhef en onder b en c, en artikel 58, eerste lid, van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) in acht moeten nemen.
Klager verzoekt om aan hem een tegemoetkoming toe te kennen.
Standpunt van de directeur
De directeur blijft bij zijn standpunt zoals hij dat heeft verwoord in zijn verweerschrift van 1 februari 2023 en aanvullende verweerschrift van 24 februari 2023.
3. De beoordeling
Ontvankelijkheid in beklag
De beroepscommissie heeft in RSJ 1 mei 2024, 23/32160/GA, uiteengezet hoe zij klachten over de uitval van activiteiten beoordeelt. Daaruit volgt onder meer dat sprake is van een (collectieve) beslissing van de directeur als activiteiten, om andere redenen dan waarvoor een ordemaatregel kan worden opgelegd, bewust worden afgelast of onderbroken, en het gaat om één activiteit en/of de wijziging niet minimaal een week van tevoren schriftelijk, op dezelfde manier als het dagprogramma zelf, is vastgelegd/aangekondigd. Een gedetineerde kan op grond van artikel 60, eerste lid, van de Pbw tegen een door of namens de directeur genomen (collectieve) beslissing klagen als die (ook) voor hem geldt.
In dit geval heeft de directeur beslist dat op 10 december 2022 alle activiteiten, behoudens het luchten, voor alle in de inrichting verblijvende gedetineerden komen te vervallen en dat alle gedetineerden op cel worden ingesloten in verband met een open dag. De directeur heeft deze beslissing op 7 december 2022 aangekondigd via een memo, die op de afdeling is opgehangen.
Nu de (eenmalige) wijziging van het dagprogramma op 10 december 2022 niet ten minste een week van tevoren is vastgelegd/aangekondigd, is naar het oordeel van de beroepscommissie geen sprake van een algemene regel. Naar het oordeel van de beroepscommissie betreft de open dag, wat een voorzienbare en in de kern genomen ‘ongevaarlijke’ gebeurtenis is, ook geen situatie waarin een ordemaatregel hoeft te worden opgelegd.
De beroepscommissie is van oordeel dat met het laten vervallen van het dagprogramma voor alle gedetineerden en, als rechtstreeks gevolg daarvan, het insluiten van alle gedetineerden op cel sprake is geweest van een (collectieve) beslissing en dat de directeur – anders dan klager stelt – bevoegd was om deze beslissing te nemen.
Nu sprake is van een (collectieve) beslissing, waartegen beklag kan worden ingesteld, had klager ontvangen dienen te worden in zijn beklag. De beroepscommissie zal daarom de uitspraak van de beklagrechter vernietigen en klager alsnog ontvankelijk verklaren in zijn beklag. De beroepscommissie zal als enige en hoogste instantie inhoudelijk op het beklag beslissen.
Inhoudelijk
Op de open dag van 10 december 2022 werden 250 bezoekers verwacht, waarbij de bezoekers in vijf groepen verspreid over de dag werden ingepland. Alle gedetineerden hebben de mogelijkheid gehad om van 07:45 uur tot 08:45 uur te luchten en daarna zijn zij op cel ingesloten. De beroepscommissie begrijpt hieruit dat de locatie Norgerhaven na 09:00 uur de gehele dag is bezocht door een behoorlijk aantal bezoekers van de open dag. Het laten doorgaan van het dagprogramma en/of het vrij op de afdeling laten rondlopen van gedetineerden zou in het licht daarvan onwenselijk dan wel organisatorisch niet haalbaar zijn geweest.
Gesteld noch gebleken is dat met het eenmalig laten vervallen van het dagprogramma, behoudens het luchten, en in het verlengde daarvan het insluiten van alle gedetineerden op cel, sprake is geweest van strijdigheid met wet- of regelgeving. Dat de directeur deze (collectieve) beslissing heeft genomen, komt de beroepscommissie niet onredelijk of onbillijk voor. Daarbij neemt de beroepscommissie in aanmerking dat een open dag niet vaak voorkomt en dat met een open dag het maatschappelijk belang is gediend.
De beroepscommissie zal het beklag daarom ongegrond verklaren.
4. De uitspraak
De beroepscommissie vernietigt de uitspraak van de beklagrechter, verklaart klager alsnog ontvankelijk in zijn beklag, maar verklaart dit beklag ongegrond.
Deze uitspraak is op 4 september 2024 gedaan door de beroepscommissie, bestaande uit
mr. W.S. Korteling, voorzitter, mr. A. Jongsma en mr. R. Raat, leden, bijgestaan door mr. R.A.J. van de Kamp, secretaris.
secretaris voorzitter