Nummer 23/37141/GA
Betreft [klager]
Datum 27 maart 2024
Uitspraak van de beroepscommissie van de RSJ op het beroep van de directeur van de locatie Esserheem te Veenhuizen (hierna: de directeur)
1. De procedure
[klager] (hierna: klager) heeft beklag ingesteld tegen het feit dat hij vanaf 6 maart 2023 geen hele dagen meer mag werken.
De beklagrechter bij de locatie Esserheem heeft op 30 oktober 2023 het beklag gegrond verklaard en daarbij aan klager een tegemoetkoming toegekend ter hoogte van de gemiste inkomsten (Eh-2023-87). De uitspraak van de beklagrechter is bijgevoegd.
De directeur heeft tegen deze uitspraak beroep ingesteld.
De beroepscommissie heeft […], plaatsvervangend vestigingsdirecteur van de locatie Esserheem, klager (telefonisch) en zijn raadsman mr. A.S. Sewgobind gehoord op de digitale zitting van 7 maart 2024. Mw. D. Riani el Achhab, lid van de RSJ, en […], stagiaire bij de locatie Esserheem, waren als toehoorder aanwezig.
2. De beoordeling
Op de zitting van de beroepscommissie is (pas) duidelijk geworden dat het feit dat klager geen hele dagen meer mocht werken, niet het gevolg is van een jegens klager genomen beslissing, zoals bedoeld in artikel 60 van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw). In de locatie Esserheem is – naar aanleiding van RSJ 14 september 2023, 23/32532/GA en 23/32566/GA – het ‘hele dagen werken’ namelijk volledig afgeschaft.
Het beklag richt zich in feite dus tegen deze algemene regel. Tegen een algemene regel staat geen beklag open, tenzij die algemene regel in strijd is met hogere wet- of regelgeving. Daarvan is geen sprake. De beklagrechter heeft klager dan ook ten onrechte ontvangen in zijn beklag. De beroepscommissie zal het beroep van de directeur daarom gegrond verklaren, de uitspraak van de beklagrechter vernietigen en klager alsnog niet-ontvankelijk verklaren in zijn beklag.
Hoe nu verder?
De beroepscommissie begrijpt dat deze ‘juridische’ uitkomst voor zowel klager als de directeur niet bevredigend is. Beiden hebben (ook ter zitting nog) benadrukt het belang van hele dagen werken in te zien. De directeur zou dit graag weer introduceren en heeft zich hardop afgevraagd hoe dat zou kunnen. Klager heeft daarin ook suggesties gedaan. Daarom, en omdat de beroepscommissie zich hierover in RSJ 14 september 2023, 23/32532/GA en 23/32566/GA, ook al heeft uitgelaten, zal de beroepscommissie ten overvloede nog ingaan op de vraag hoe een luchtmoment tijdens de arbeidsuren – wellicht – alsnog kan worden vormgegeven conform de bedoeling van artikel 49, eerste en derde lid, van de Pbw.
Plaats
De beroepscommissie benadrukt allereerst dat niet is vereist dat het luchten op een speciaal daarvoor ingerichte luchtplaats plaatsvindt. Het behoeft geen betoog dat dat onder normale omstandigheden wel het uitgangspunt moet zijn, maar het is voorstelbaar dat voor de gedetineerden die hele dagen werken een andere plaats hiervoor wordt aangewezen. Die plaats moet wel reëel zijn qua omvang in verhouding tot het aantal gedetineerden dat hier tegelijkertijd gebruik van mag maken en qua faciliteiten (ten minste een afdakje; vergelijk RSJ 26 april 2017, 17/304/TA).
Tijd
Zoals de beroepscommissie in RSJ 14 september 2023, 23/32532/GA en 23/32566/GA, al overwoog, hoeft het uur luchten niet aaneengesloten te zijn. Dat is ook niet een eis die de wet stelt. De beroepscommissie heeft in deze uitspraak verder overwogen dat het “de voorkeur [verdient] dat het verblijf in de buitenlucht als op zichzelf staand dagprogrammaonderdeel wordt aangeboden en uit een aaneengesloten tijdsperiode van substantiële duur bestaat”. De beroepscommissie heeft dus op dit punt een voorkeur uitgesproken en geen (aanvullende) eis gesteld.
De beroepscommissie wenst in deze uitspraak te verduidelijken dat zij kan begrijpen dat in het kader van het ‘hele dagen werken’ geen afgebakend uur voor luchten wordt opgenomen in het dagprogramma. Wel moet dan voor iedereen duidelijk zijn dat gedetineerden die hele dagen werken, anders dan de andere gedetineerden, tijdens de arbeid een heel uur mogen luchten. Hetzij aaneengesloten, hetzij verdeeld over een aantal pauzes van substantiële duur. Klager deed in dat verband een goede suggestie, namelijk dat dit ook op de werkzaal duidelijk wordt aangegeven, zodat (gedetineerden weten dat) de werkmeesters zich er steeds van bewust zijn dat gedetineerden die hele dagen werken en (een) lange luchtpauze(s) nemen, zich niet te beperkt zouden inzetten voor de arbeid.
De momenten dat klager buiten moet wachten of buiten terugloopt naar de afdeling, kunnen daarentegen redelijkerwijs niet worden opgeteld bij de tijd die klager in de buitenlucht verblijft (ook al is hij dan strikt genomen wel steeds even buiten).
3. De uitspraak
De beroepscommissie verklaart het beroep gegrond, vernietigt de uitspraak van de beklagrechter en verklaart klager alsnog niet-ontvankelijk in zijn beklag.
Deze uitspraak is op 27 maart 2024 gedaan door de beroepscommissie, bestaande uit
mr. F. Sieders, voorzitter, F. van Dekken en dr. S.L. van Woerden, leden, bijgestaan door mr. P. de Vries, secretaris.
secretaris voorzitter