Nummer 23/32663/TB
Betreft [klaagster]
Datum 12 september 2023
Uitspraak van de beroepscommissie van de RSJ op het beroep van [klaagster] (hierna: klaagster)
1. De procedure
Klaagster heeft een verzoek gedaan tot overplaatsing naar een andere instelling, bij voorkeur FPK De Woenselse Poort te Eindhoven.
De Minister voor Rechtsbescherming (hierna: verweerder) heeft dat verzoek op 8 maart 2023 afgewezen.
Klaagster en haar toenmalige raadsvrouw, mr. M.W. Bouwman, hebben beiden beroep ingesteld tegen deze beslissing.
De beroepscommissie heeft klaagster, haar toenmalige raadsvrouw en, namens verweerder, […] gehoord op de zitting van 28 juli 2023 in de Penitentiaire Inrichting (PI) Vught.
Na zitting zijn door en namens klaagster nog stukken toegezonden, die al eerder waren ontvangen en in het dossier waren gevoegd. Verder heeft na zitting mr. D.A.W. Dekker zich als raadsman van klaagster gesteld.
2. De standpunten in beroep
Standpunt van klaagster
Klaagster heeft om overplaatsing verzocht om onder meer de reden dat haar zoontje in de omgeving van Eindhoven woont en klaagster nagenoeg de volledige verlofduur van 60 uur moet besteden om invulling te kunnen geven aan de contacten met haar kind. Als zij bijvoorbeeld naar Vessem moet om haar zoon te bezoeken, is zij zeven tot acht uur kwijt. Dit heeft tot gevolg dat sprake is van een verschraling van het contact met overige netwerkleden, nu zij daarvoor geen tijd meer overhoudt. Zij verblijft al lange tijd in Boschoord en heeft al die tijd haar beste vriendin maar eenmaal gezien, bij de laatstgehouden verlengingszitting. Een verzoek om deze en een andere vriendin in Rotterdam te bezoeken op 5 mei 2023 is afgewezen. Haar netwerk mag wel bij haar op bezoek komen, maar moet van ver komen en heeft hoge reiskosten als men al op bezoek komt. De stelling van Trajectum dat zij veel bezoek van haar netwerk krijgt is niet juist.
Na het indienen van het beroep is er ook een behandelinhoudelijke reden voor overplaatsing van klaagster bijgekomen, omdat door recente ontwikkelingen sprake is van een onhoudbare situatie. Klaagster is recent teruggeplaatst op FPK De Beuken en haar vrijheden en verloven zijn ingetrokken. Zij kan hierdoor de in rechte vastgelegde omgangsregeling met haar zoon niet langer effectueren en heeft geen contact meer met haar netwerkleden. Een beoogd bezoek van haar zoon aan haar in augustus 2023 is geannuleerd. Klaagster heeft een zwaarwegend belang bij de verzochte overplaatsing, onder meer omdat omgang met haar kind nu nagenoeg niet meer mogelijk is. Verzocht wordt de stukken uit beroepszaken van klaagster van 2015 bij de behandeling van het huidige beroep te betrekken, omdat daarin staat dat de pleegouders hadden toegezegd om klaagster met haar zoon in Boschoord te bezoeken, zodat klaagster niet zou hoeven te reizen. Dat is in januari 2020 veranderd door Trajectum en de William Schrikker Groep zonder met klaagster te overleggen. Klaagster heeft via de rechter een omgangsregeling gekregen waarbij zij nu jaarlijks haar zoon eenmaal kan bezoeken in Vessem, een aantal keren in Nieuwegein en haar zoon haar eenmaal in Boschoord kan bezoeken. Zij heeft tijdens een zitting in 2020 duidelijk aangegeven het niet met die bezoekregeling eens te zijn.
Voorts is er sprake van forse stagnatie in haar traject. Klaagster heeft haar vorige advocaat, die het overplaatsingsverzoek heeft ingediend, wel gezegd dat zij het beu is in Boschoord, maar hij heeft het overplaatsingsverzoek niet goed geformuleerd. Klaagster is het niet eens met de lage score van haar verstandelijk niveau die in uitgebrachte PBC-rapportage is gerapporteerd. Trajectum beschrijft haar iedere keer verkeerd door te stellen dat zij brand zal stichten. Tijdens de laatste verlengingszitting is aan de orde geweest dat klaagster niet zomaar brand zal stichten. Klaagster zou ook hebben gezegd dat zij tijdens verlof het stuur van de auto zou omdraaien, maar dat is niet waar. Klaagster is weggelopen van de Lariks, omdat zij met een contactmoment zat en men geen tijd voor haar had. Zij is ten onrechte teruggeplaatst naar FPK De Beuken en heeft daartegen dan ook een klacht ingediend. Die klacht is vreemd genoeg niet in behandeling bij de klachtencommissie onvrijwillige zorg. Klaagster zit nu in FPK De Beuken op een beperkt programma. Zij wordt daar niet goed behandeld en vereenzaamt daar. Zij wordt door de terugplaatsing ook geconfronteerd met allerlei kosten, zoals huurkosten voor opslag, terwijl zij al niet voldoende geld heeft om te reizen. Zij heeft nog nooit medicatie gebruikt, maar men wil haar daartoe dwingen ondanks dat Trajectum medicatiegebruik eerder niet aan de orde vond. Men wil haar zelfs in de longstay plaatsen. Groot Hungerink zou wel een goede plaats voor klaagster zijn, maar De Woenselse Poort is dichter bij haar netwerk. Op dit moment is Groot Hungerink niet meer aan de orde, nu daaraan geen vorm kon worden gegeven door onder meer het ontbreken van een gastgezin en klaagster is teruggeplaatst naar FPK De Beuken.
Standpunt van verweerder
De in beroep bestreden beslissing van 8 maart 2023 is op goede gronden genomen. Hoewel de wens van klaagster om dichter bij haar netwerk te verblijven niet onbegrijpelijk is, is deze wens ondergeschikt aan het belang van continuïteit van haar behandeling. Trajectum heeft in de reactie op het overplaatsingsverzoek aangegeven dat vanwege het beperkte sociaal-emotionele en cognitieve niveau van klaagster een voortzetting van het behandel- en resocialisatietraject binnen Trajectum als best passend wordt gezien. Daarin was sprake van een beoogd vervolgtraject voor klaagster van doorplaatsing van de open uitstroomafdeling de Lariks naar Groot Hungerink, een locatie van Trajectum te Eefde waarvoor zij ten tijde van de bestreden beslissing op de wachtlijst stond. Het is aan de instelling om te bepalen in hoeverre het netwerk van klaagster betrokken dient te worden bij haar behandeling. Met een doorplaatsing van klaagster naar Groot Hungerink worden de bezwaren met betrekking tot haar netwerk weggenomen vanwege een verkorting van reistijd naar de netwerkleden die zich in het midden en zuiden van het land bevinden. De wijze waarop invulling wordt gegeven aan haar tbs-behandeling valt verder buiten de reikwijdte van deze beroepsprocedure. Uit de reactie van Trajectum op het overplaatsingsverzoek volgt verder dat klaagster een relatief groot netwerk heeft waar zij regelmatig contact mee onderhoudt. Een aantal netwerkleden komt op bezoek. Voorts heeft klaagster regelmatig bel-, e-mail- en appcontact met diverse netwerkleden. Het netwerk is niet direct betrokken bij de behandeling van klaagster op de mentor na.
Na de schriftelijke reactie op het beroep is de volgende informatie van Trajectum ontvangen. Klaagster is op 16 mei 2023 tijdelijk preventief teruggeplaatst van de Lariks naar FPK De Beuken vanwege een toename in spanning en onrust door haar complexe pathologie en beperkingen en op haar kamer aangetroffen contrabande. Ook heeft zij contact onderhouden met niet gescreende netwerkleden waarvan de begeleiding niet op de hoogte was. Nadat zij op 23 mei 2023 weer was teruggekeerd naar de Lariks is zij op 26 mei 2023 ongeoorloofd afwezig geweest en om die reden weer naar FPK De Beuken teruggeplaatst. Alle vrijheden en verloven zijn door Trajectum ingetrokken. Tijdens de gesloten plaatsing op De Beuken zal worden onderzocht of klaagster is te motiveren voor gebruik van psychofarmaca. Zo niet, zal een zorgconferentie worden aangevraagd om af te wegen of binnen een andere tbs-kliniek nog behandelmogelijkheden worden gezien of dat een aanvraag voor longcare of longstay moet worden overwogen. De verlofmachtiging is vervolgens op 5 juni 2023 door verweerder ingetrokken.
Verweerder heeft recent telefonisch vanuit Trajectum nog de volgende informatie verkregen. Het is afhankelijk van het beeld van klaagster en de medicatie of zij via een tussenstap via een andere afdeling naar de Lariks kan teruggaan. Momenteel is het te vroeg om een uitspraak over de mogelijkheid van uitstroom te kunnen doen. Trajectum is voornemens een zorgconferentie en verlof aan te vragen. De eerste zorg is stabiliseren opdat klaagster terug kan naar de Lariks en verlof weer kan worden opgestart.
3. De beoordeling
Aan klaagster is bij onherroepelijk geworden uitspraak de maatregel van terbeschikkingstelling (tbs) met bevel tot verpleging van overheidswege opgelegd.
Op grond van artikel 6.2 van de Wet forensische zorg moet verweerder bij de (over)plaatsing van ter beschikking gestelden de volgende factoren meenemen in zijn overwegingen:
a. de eisen die de bescherming van de maatschappij tegen de gevaarlijkheid van de ter beschikking gestelde voor de veiligheid van anderen dan de ter beschikking gestelde of de algemene veiligheid van personen of goederen stelt;
b. de eisen die de verlening van forensische zorg aan de forensische patiënt gezien de aard van de bij hem geconstateerde psychische stoornis of verstandelijke beperking stelt; en
c. de forensische zorgbehoefte en het beveiligingsniveau zoals opgenomen in de indicatiestelling.
Het uitgangspunt van het door verweerder gevoerde beleid is dat een ter beschikking gestelde wordt geplaatst in een instelling binnen zijn eigen regio. Als een ter beschikking gestelde al in een instelling is geplaatst, wordt bij een verzoek om overplaatsing gekeken of een overplaatsing behandelinhoudelijk geïndiceerd is.
Klaagster verblijft na eerder verblijf in andere tbs-instellingen sinds april 2017 in Trajectum en is daar op 31 maart 2021 geplaatst op de open uitstroomafdeling de Lariks.
Bij brief van 23 januari 2023 heeft de toenmalige advocaat van klaagster verzocht om overplaatsing van klaagster naar FPK De Woenselse Poort, omdat zij haar zoontje vaker wil bezoeken en een grotere rol in zijn leven wil spelen en daarnaast ook andere netwerkleden wil kunnen bezoeken en meer frequent bezoek van netwerkleden wil kunnen ontvangen.
Verweerder heeft dit verzoek bij beslissing van 8 maart 2023 afgewezen op basis van de op 8 februari 2023 door Trajectum gegeven reactie op dit overplaatsingsverzoek.
Nu het overplaatsingsverzoek en de daarop door verweerder gegeven beslissing betrekking hebben op de genoemde bezoekargumenten, kan het beroep tegen de beslissing van verweerder alleen op die bezoekargumenten betrekking hebben en niet op een daarna vanwege nieuwe ontwikkelingen voor klaagster ook ontstaan behandelargument. Klaagster kan in overleg met haar advocaat bij verweerder een nieuw op de tbs-behandeling gemotiveerd verzoek tot overplaatsing indienen, waarop verweerder na het inwinnen van daarop gerichte inlichtingen een nieuwe beslissing kan nemen, waartegen klaagster desgewenst beroep kan indienen.
In dit beroep is daarom alleen aan de orde of verweerder op 8 maart 2023 het verzoek om overplaatsing in redelijkheid heeft kunnen afwijzen op basis van de door Trajectum op 8 februari 2023 verstrekte inlichtingen.
Uit die inlichtingen komt naar voren dat klaagster het niet altijd eens is met de door de rechter vastgestelde omgangsregeling met haar zoon, omdat zij niet zelf kan bepalen hoe de bezoeken vorm worden gegeven qua locatie, duur en frequentie. Wanneer klaagster dichter bij haar zoon zou wonen, zou zij hem niet vaker kunnen bezoeken vanwege de door de rechter vastgestelde omgangsregeling. Een grotere rol van klaagster in zijn leven is daarmee niet mogelijk. Wel worden door de reistijd een groot aantal van haar verlofuren besteed aan het bezoeken van haar zoon en blijft er weinig tijd over om overige netwerkleden te bezoeken. Met de beoogde overplaatsing van klaagster naar Groot Hungerink in Eefde zal de reistijd naar de netwerkleden die zich in het midden en zuiden van het land bevinden worden verkort. Klaagster en haar mentor zijn het eens met die koers. Overplaatsing naar een andere kliniek is dan ook niet aangewezen. Gezien het beperkte sociaal-emotionele en cognitieve niveau van klaagster wordt een voortzetting van het behandel- en resocialisatietraject binnen Trajectum als best passend gezien.
Gelet op bovenstaande inlichtingen kon verweerder op 8 maart 2023 in redelijkheid het standpunt innemen dat het niet in klaagsters belang was om haar in het toenmalige stadium van haar behandeling over te plaatsen naar een andere instelling. Daarbij wordt in aanmerking genomen dat een eerder door de pleegouders van klaagsters zoon gedane toezegging om klaagster met haar zoon in Boschoord te bezoeken daaraan niet kan afdoen, omdat daarna door de rechter een andersluidende omgangsregeling met haar zoon is vastgesteld en die omgangsregeling leidend is. Na realisatie van de destijds in het kader van haar behandeling en resocialisatie beoogde doorplaatsing van klaagster zou er meer tijd vrijkomen voor bezoek aan haar overige netwerkleden. De verklaring van klaagster dat netwerkleden haar vanwege reisduur en reiskosten minder vaak bezoeken, is onvoldoende zwaarwegend om tot een ander oordeel te komen, nu niet is gesteld of gebleken dat dit netwerk actief bij de behandeling van klaagster is betrokken. Het is aan de instelling te bepalen in hoeverre netwerkleden bij de behandeling van klaagster worden betrokken.
De omstandigheid dat na de bestreden beslissing vanwege ontwikkelingen in mei 2023 door Trajectum de verloven zijn ingetrokken en door verweerder de verlofmachtiging is ingetrokken, kan evenmin tot het oordeel leiden dat verweerder op 8 maart 2023 de bestreden beslissing niet had mogen nemen. Een en ander houdt verband met de door Trajectum aangepaste koers van behandeling, die in dit beroep niet aan de orde is.
Gelet op het voorgaande en bij afweging van alle in aanmerking komende belangen, kan de bestreden beslissing niet als onredelijk of onbillijk worden aangemerkt. De beroepscommissie zal het beroep daarom ongegrond verklaren.
4. De uitspraak
De beroepscommissie verklaart het beroep ongegrond.
Deze uitspraak is op 12 september 2023 gedaan door de beroepscommissie, bestaande uit mr. A. van Holten, voorzitter, mr. dr. B.J.M. Frederiks en dr. T. Jambroes, leden, bijgestaan door mr. E.W. Bevaart, secretaris.
secretaris voorzitter