Nummer 22/25879/GA
Betreft [klager]
Datum 11 januari 2023
Uitspraak van de beroepscommissie van de RSJ op het beroep van [klager] (hierna: klager)
1. De procedure
Klager heeft beklag ingesteld tegen de misstanden bij de inrichtingswinkel, waaronder:
a. de beperkte houdbaarheid van verse groenten, zuivelproducten, bananen, bolletjes/brood en eierkoeken bij levering;
b. het verkopen van producten, zoals eieren, na de uiterste houdbaarheidsdatum;
c. het beperkte aanbod en/of de levering van rookwaar, verzorgingsproducten en vlees(producten);
d. de te hoge winkelprijzen van bijvoorbeeld bananen en Spa Blauw en
e. de levertijd van producten.
De beklagrechter bij de locatie Roermond heeft op 1 februari 2022 het beklag ongegrond verklaard en daarnaast de directeur opdracht gegeven een zes wekelijkse snackdag te regelen als vorm van ludieke compensatie voor de in de locatie Roermond verblijvende gedetineerden (R-2021-000726). De uitspraak van de beklagrechter is bijgevoegd.
Klagers raadsvrouw, mr. S.N.M. Lousberg, heeft namens klager beroep ingesteld tegen deze uitspraak.
De beroepscommissie heeft klagers raadsvrouw en […], plaatsvervangend vestigingsdirecteur van de locatie Roermond, gehoord op de zitting van 7 oktober 2022 in de Penitentiaire Inrichting Vught. Klager heeft geen gebruik gemaakt van de gelegenheid om op de zitting te worden gehoord.
[…], secretaris bij de RSJ, was als toehoorder aanwezig.
2. De standpunten in beroep
Standpunt van klager
De directeur heeft niet of onvoldoende invulling gegeven aan zijn zorgplicht, zoals de beroepscommissie dat in haar jurisprudentie heeft uiteengezet. Tientallen gedetineerden zijn gedupeerd. Klager heeft de door hem ervaren problemen meermaals bij het personeel onder de aandacht gebracht en heeft het beklag met voldoende precisie omschreven. De genoemde voorbeelden na indiening van het klaagschrift geven de structurele aard van de problemen weer. Deze moeten worden betrokken bij de klacht, mede met het oog op een praktisch en efficiënt gebruik van het beklagrecht. De door de directeur geleverde inspanningen leiden tot op heden niet tot een noemenswaardige oplossing. Het is in strijd met de European Prison Rules dat de winkelprijzen velen malen hoger zijn dan in de vrije samenleving.
Klager is het voorts niet eens met de wijze waarop de beklagprocedure is verlopen (enkelvoudig en schriftelijk, terwijl het schriftelijke verweer van de directeur niet is gedeeld). Hij verzoekt een financiële tegemoetkoming voor de geleden materiële schade en het ondervonden ongemak. De toegekende ludieke compensatie lost niets op en heeft klager tijdens zijn verblijf in de locatie Roermond tot april 2022 nooit gekregen. Ook als hij dit beroep wint, heeft hij er niets aan omdat hij binnenkort vrijkomt.
Standpunt van de directeur
De komst van de nieuwe leverancier In-Made heeft tot veel problemen geleid voor gedetineerden in de locatie Roermond en andere inrichtingen. De directie heeft vanwege de ernst en structurele aard van de situatie wekelijks gerappelleerd bij In-Made en de groothandel. Er is met rechtszaken gedreigd en er is opgeschaald naar de Dienst Justitiële Inrichtingen. Indien mogelijk is geprobeerd de problemen in concrete gevallen op te lossen. De directeur heeft zelfs producten gehaald bij de plaatselijke supermarkt, voor zover de supermarkt de door gedetineerde bestelde producten voorradig had. Omdat het Huis van Bewaring geen afdelingskeuken heeft, is de winkellijst voor de aldaar verblijvende gedetineerden beperkter. De geleverde producten in de ‘zwarte’ boxen worden ter plekke gecontroleerd op onder meer de houdbaarheidsdatum. Indien een product over de datum is, wordt deze direct ingeleverd en wordt het geld teruggestort op de rekening-courant van de betreffende gedetineerde. Als de box eenmaal is meegenomen, is dit niet meer mogelijk. De houdbaarheid van producten kan inderdaad beperkt zijn, ook omdat het een dag duurt voordat een product vanuit de groothandel in de inrichtingswinkel ligt. Dit was voor de komst van de nieuwe leverancier niet anders.
De door de beklagrechter toegekende snackdag heeft de directeur zelf niet toegezegd of voorgesteld en kwam ook voor de directie als een verrassing. Het komt vaker voor dat gedetineerden worden gecompenseerd door middel van een snackdag of een barbecue. Op dit moment is de situatie omtrent de levering van boodschappen beter, maar incidenteel zijn er nog steeds problemen.
3. De beoordeling
Voor zover namens klager is geklaagd over de procedure bij de beklagrechter gaat de beroepscommissie hieraan voorbij, nu het beklag in beroep opnieuw ten gronde wordt beoordeeld.
Beklag a. t/m c.
De beklagrechter heeft geconcludeerd dat niet is gebleken dat de directeur onvoldoende invulling heeft gegeven aan de op hem rustende zorgplicht. Hetgeen in beroep is aangevoerd kan naar het oordeel van de beroepscommissie niet tot een andere beslissing leiden dan die van de beklagrechter. Het beroep ten aanzien van beklag a. tot en met c. zal daarom ongegrond worden verklaard.
Beklag d. en e.
Deze klachten gaan, zoals ook de beklagcommissie met zoveel woorden heeft overwogen, niet over een specifiek jegens klager genomen beslissing van de directeur. Er is geen sprake van beklagwaardige beslissingen als bedoeld in artikel 60 van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw). De beroepscommissie zal daarom de uitspraak van de beklagrechter ten aanzien van beklag d. en beklag e. vernietigen en klager alsnog niet-ontvankelijk verklaren in deze klachten.
Ten aanzien van de door de beklagrechter toegekende compensatie overweegt de beroepscommissie ten overvloede nog het volgende. Hoewel de beklagrechter het beklag ongegrond heeft verklaard, is een algemene ‘ludieke’ compensatie toegekend aan de gedetineerden, waaronder klager, die op dat moment in de locatie Roermond verbleven. De beklagrechter heeft dit, kort gezegd, gedaan omdat de gedetineerden de dupe zijn van de problemen omtrent de inrichtingswinkel, ondanks dat de directeur heeft voldaan aan de op hem rustende zorgplicht. De beroepscommissie begrijpt dat de beklagrechter zich begripvol heeft willen tonen richting de gedetineerden in de locatie Roermond. Het individuele karakter van het beklagrecht en het bepaalde in artikel 68 van de Pbw voorzien echter niet in de mogelijkheid van het toekennen van een (algemene) tegemoetkoming bij een ongegrondverklaring dan wel niet-ontvankelijkheid van het beklag.
4. De uitspraak
De beroepscommissie verklaart het beroep inzake beklag a. tot en met c. ongegrond en bevestigt in zoverre de uitspraak van de beklagrechter.
De beroepscommissie vernietigt de uitspraak van de beklagrechter inzake beklag d. en beklag e. en verklaart klager alsnog niet-ontvankelijk in die klachten.
Deze uitspraak is op 11 januari 2023 gedaan door de beroepscommissie, bestaande uit mr.dr. J. de Lange, voorzitter,
mr. M.F.A. van Pelt en mr. M.J. Stolwerk, leden, bijgestaan door mr. M.G. Bikker, secretaris.
secretaris voorzitter