Nummer 21/24333/GA
Betreft [Klager]
Datum 26 oktober 2022
Uitspraak van de beroepscommissie van de RSJ op het beroep van de directeur van de Penitentiaire Inrichting (PI) Vught (hierna: de directeur)
1. De procedure
[Klager] (hierna: klager) heeft beklag ingesteld tegen de uren uit het dagprogramma die hem zijn ontnomen door het personeelstekort van de laatste maanden.
De beklagcommissie bij de PI Vught heeft op 9 november 2021 het beklag gegrond verklaard en daarbij aan klager een tegemoetkoming toegekend van €50,- (Vu-2021-1016). De uitspraak van de beklagcommissie is bijgevoegd.
De directeur heeft tegen deze uitspraak beroep ingesteld.
De beroepscommissie heeft de juristen bij de PI Vught en klager gehoord op de zitting van 15 juli 2021 in de PI Vught.
2. De standpunten in beroep
Standpunt van de directeur
Op 10 mei 2021 is de Terroristenafdeling (TA) in een zogenoemde coronabubbel geplaatst. Er was sprake van een Covid-19 uitbraak, waarna het corona-actieteam het besluit tot de coronabubbel heeft genomen. De coronabubbel op de TA heeft tot 17 mei 2021 geduurd. In de nasleep van deze coronabubbel was er sprake van ziekteverzuim onder het personeel van onder andere de TA. Nadat de TA uit de coronabubbel was, kon er wel personeel van andere units worden ingezet. Dit bracht met zich mee dat het dagprogramma niet altijd volgens het rooster kon plaatsvinden en dat daarin geschoven werd, bijvoorbeeld dat luchtmomenten in de middag plaatsvonden in plaats van de ochtend. Incidenteel konden programmaonderdelen geen doorgang vinden, waarna er gedurende het moment van het vervallen programmaonderdeel compensatie werd geboden, bijvoorbeeld gangrecreatie. Op 16 juni 2021 is naar aanleiding van het ziekteverzuim van het personeel op de TA een memo onder de gedetineerden van de TA verspreid waarin het een en ander werd uitgelegd. In de memo van 16 juni 2021 is opgenomen dat er extra belmomenten toegekend zullen worden. Normaliter hebben gedetineerden op de TA vier belmomenten per week. Klager geeft aan dat hij hier niets aan heeft, maar uit de dagrapportages volgt dat klager wel degelijk vaker heeft gebeld met zijn familie.
Uit de bijgevoegde dagrapportages volgt ook dat er geen sprake was van een structurele aanpassing van het dagprogramma en op welke wijze er compensatie is aangeboden als een programmaonderdeel geen doorgang vond. De door de beklagcommissie toegekende tegemoetkoming is dan ook disproportioneel. Overigens heeft klager er zelf een aantal keren voor gekozen om geen deel te nemen aan sport, zinvolle dagbesteding en geestelijke verzorging.
In aanvulling daarop is ter zitting van de beroepscommissie aangevoerd dat het juist is dat er soms minder dagprogramma mogelijk was door een personeelstekort, maar dat er maatwerk is geleverd en is gekeken welke activiteiten wel doorgang konden vinden. Daarbij stond veiligheid voorop. Binnen de mogelijkheden is er een dagprogramma aangeboden dat bestond uit (gang)recreatie of het gebruik van de keuken. Het voornaamste is dat klager niet 23 uur per dag op zijn cel heeft moeten zitten. Er zijn extra belmomenten aangeboden op het moment dat de (gang)recreatie of het koken ook geen doorgang konden vinden, om toch iets aan te kunnen bieden. Het klopt dat er voor de coronabubbel en het opvolgende personeelstekort gekookt kon worden en dat het koken als compensatieonderdeel is ingezet tijdens het personeelstekort omdat bijvoorbeeld de sportmomenten vervielen. Er wordt niet ontkend dat er geen sprake was van een normaal dagprogramma. Er is binnen de mogelijkheden en personele bezetting gekeken naar de activiteiten die wel aangeboden konden worden, zodat klager zo min mogelijk in zijn cel moest verblijven. Er is ook gekeken of bepaalde gedetineerden, zoals klager, uitgesloten konden worden om te koken voor bijvoorbeeld de hele afdeling. Er was sprake van maatwerk.
Standpunt van klager
Gedurende veertien dagen was er sprake van een noodscenario. Toen kon er alleen gelucht worden. Na de coronabubbel was er een personeelstekort, waardoor het dagprogramma ook anders was dan normaal. Het was toen ook Ramadan. Klager eet dan in de nacht en moet dan ook van tevoren koken, want ’s nachts is er geen personeel dat het koken kan begeleiden. Klager heeft meegedacht in oplossingen en aangegeven dat de Ramadan belangrijk is en dan met name de mogelijkheid om te koken voor het moment dat er ’s nachts wel gegeten mag worden. Klager begrijpt dat het voor het personeel een lastige periode was met eerst de coronabubbel en daarna het personeelstekort. Hij begrijpt niet waarom slechts één persoon een uur per dag voor iedereen mocht koken tijdens noodscenario. Er moet ook personeel beschikbaar zijn voor deze ene gedetineerde die kookt. Dan zouden er ook twee gedetineerden kunnen koken. Er is gepraat met het afdelingspersoneel en afdelingshoofd en er zijn oplossingen aangedragen, er is geprobeerd zo goed mogelijk samen te werken. Tijdens de Ramadan was dat lastig. Het was in de praktijk namelijk niet haalbaar om al het eten door één gedetineerde te laten koken. Gedetineerden eten dan ’s nachts en bovendien niet gezamenlijk. Ook eten ze verschillende dingen: de ene gedetineerde eet vegetarisch, de ander vlees. Ter compensatie werden belmomenten aangeboden, maar klager heeft geen familie in Nederland, dus heeft hij daar geen gebruik van kunnen maken. Bovendien is de verbinding met Syrië slecht. Klager heeft niet elke week gebeld met familie. Er werden vier uren uit het dagprogramma geschrapt en de compensatie was tien extra belminuten. Het is niet klagers probleem dat er een personeelstekort is. Klager is het eens met de uitspraak van de beklagcommissie.
3. De beoordeling
Uit de in beroep overgelegde dagrapportages, het dossier en het besprokene ter zitting komt naar voren dat klagers dagprogramma eerst is aangepast tijdens een zogeheten coronabubbel en dat als gevolg van een personeelstekort het dagprogramma in de periode na de coronabubbel ook niet altijd regulier doorgang heeft kunnen vinden. De beroepscommissie begrijpt dat dit voor klager een vervelende periode is geweest, dit wordt door de directeur ook niet betwist. Naar het oordeel van de beroepscommissie is uit de stukken en hetgeen ter zitting naar voren is gebracht echter voldoende aannemelijk dat de directeur zich heeft ingespannen om zo min mogelijk afwijkingen in klagers dagprogramma te laten plaatsvinden. In het geval er sprake was van het vervallen van een dagprogrammaonderdeel, is telkens binnen de mogelijkheden van personele bezetting en veiligheid een compensatie aangeboden voor de duur van de vervallen activiteit, bijvoorbeeld in de vorm van gangrecreatie of het gebruik van de keuken, zodat klager niet op zijn cel hoefde te verblijven. Er is volgens de directeur per gedetineerde gekeken naar de mogelijkheden voor passende compensatie, zo ook bij klager. Uit de stukken volgt dat klager met regelmaat heeft gekookt, ook voor zijn medegedetineerden. Ook zijn extra belminuten bovenop deze compensatie aangeboden waar klager gebruik van heeft gemaakt. De beroepscommissie is – anders dan de beklagcommissie – van oordeel dat geen sprake was van een structurele aanpassing van het dagprogramma en het ontnemen van uren uit klagers dagprogramma. Gelet op het voorgaande zal de beroepscommissie het beroep gegrond verklaren, de uitspraak van de beklagcommissie vernietigen en het beklag alsnog ongegrond verklaren. De grond voor de door de beklagcommissie toegekende tegemoetkoming komt daarmee te vervallen.
4. De uitspraak
De beroepscommissie verklaart het beroep gegrond, vernietigt de uitspraak van de beklagcommissie en verklaart het beklag alsnog ongegrond.
Deze uitspraak is op 26 oktober 2022 gedaan door de beroepscommissie, bestaande uit mr. R. Raat, voorzitter, dr. T. Jambroes en mr. E. Lucas, leden, bijgestaan door mr. Y.P. Schleijpen, secretaris.
secretaris voorzitter