Nummer 22/25263/TV
Betreft [klager]
Datum 13 juli 2022
Uitspraak van de beroepscommissie van de RSJ op het beroep van [klager] (hierna: klager)
1. De procedure
Het hoofd van FPK De Beuken (Trajectum) te Boschoord (hierna: hoofd van de instelling) heeft op 9 december 2021 het transmuraal verlof van klager ingetrokken (opgeschort).
Klagers raadsvrouw, mr. N.M.E. Verpaalen, heeft namens klager beroep ingesteld tegen deze beslissing.
De beroepscommissie heeft […], GZ-psycholoog verbonden aan de instelling, gehoord op de zitting van 25 mei 2022 in de Penitentiaire Inrichting (PI) Lelystad. Klager en zijn raadsvrouw hebben schriftelijk bericht niet aanwezig te zullen zijn.
2. De standpunten in beroep
Standpunt van klager
Klager is het niet eens dat zijn transmuraal verlof voor de duur van 3 maanden is opgeschort. Het klopt dat klager last ervaarde van een medebewoner. De groepsleiding had echter gezegd, dat klager zijn frustraties moest ventileren, hetgeen hij ook deed. Hierbij is hij boos geworden, maar hij vindt niet dat hij hierbij dreigend is geweest of reëel gevaar heeft veroorzaakt. Dit is in elk geval niet zijn bedoeling geweest. Klager wilde enkel zijn frustraties ventileren, hetgeen hij op uitnodiging van het personeel heeft gedaan bij het personeel. Wanneer hij hiertoe niet was uitgenodigd, dan zou hij zijn boosheid bij zichzelf hebben gehouden, aldus klager.
Klager vindt niet dat hij zelfbepalend gedrag laat zien. Hij is wel kritisch geweest ten aanzien van het traject en is het niet altijd eens met de vervolgstappen die voorgesteld worden. Het is ook juist dat klager zijn ongenoegen geuit heeft over het (plotseling) moeten invullen van de checklist voorafgaand aan en na afloop van verlof. Klager zag hiertoe geen noodzaak omdat verlof nimmer een punt van verdere aandacht is geweest, het verlof liep altijd prima. Dit heeft klager ook zo benoemd.
Er is inderdaad geen overeenstemming over de snelheid van zijn behandeling. Met het oog op de tbs-verlengingszitting is dit een punt geweest waar extra aandacht aan is gegeven. Klager heeft er behoefte aan om te weten, hoe lang zijn traject nog gaat duren, hetgeen ook begrijpelijk is. Dat klager niet wilde meewerken aan een vervolgstap is in zijn optiek niet juist; hij wenst zeker mee te werken aan een vervolgstap, maar hij was het niet eens met de betreffende locatie. Klager ervaarde locatie De Schakel als een stap terug, omdat hij binnen Trajectum in een eigen (gemeubileerd) appartement woont en in locatie De Schakel in een kamer zou worden gehuisvest, terwijl hij dan ook zijn eigendommen niet mocht meenemen. Bovendien wil klager graag resocialiseren in Brabant. Inmiddels begrijpt klager overigens dat deze tussenstap daadwerkelijk genomen zal moeten gaan worden en zijn er weinig alternatieven. Klager wenst dan ook alsnog naar De Schakel te gaan.
Klager zet zijn medicatie vrijwillig voort (zonder depot). Klager wenst er alles aan te doen, en doet er ook alles aan, om te zorgen dat zijn traject richting voorwaardelijke beëindiging kan.
Klager wil verder deelnemen aan de aan hem aangeboden opfrissingscursus Grip op Agressie en staat thans op de wachtlijst. Klager acht het niet noodzakelijk om zijn verlof (langer) in te trekken, gelet op de omstandigheden van het geval. Hij is thans goed ingesteld op (vrijwillige) medicatie en ervaart rust op de huidige afdeling. Verlof is in het verleden altijd goed verlopen.
Standpunt van het hoofd van de instelling
Voor wat betreft de toename van zelfbepalend gedrag vanaf mei 2021 en het gebrek aan overeenstemming over het behandeltraject verwijst het hoofd van de instelling naar de verlengingszitting van 28 september 2021 en het vonnis van de rechtbank van 12 oktober 2021. Hierin heeft de rechtbank overwogen dat het vooral van de inzet van klager afhangt in welke stand het traject zich over een jaar bevindt. Klager zal in het kader van transmuraal verlof in de vorm van begeleid wonen moeten laten zien dat hij kan functioneren buiten het terrein van de tbs-instelling. Het afgelopen jaar heeft klager zelf een groot aandeel gehad in het trage verloop van het traject.
Voor het overige verwijst het hoofd van de instelling naar het verlengingsadvies van 27 juli 2021, de brief aan het Ministerie d.d. 10 december 2021 waarin de beslissing tot het opschorten van het transmuraal verlof van 9 december 2021 wordt vermeld en de brief d.d. 16 december 2021 aan het Ministerie met de conclusies van het MDO van 14 december 2021. Daarin valt te lezen dat er vanaf mei 2021 een toename van zelfbepalend gedrag van klager is geweest. Samenvattend was er in de weken in aanloop naar de verlengingszitting, naast zelfbepalend gedrag, tevens sprake van een toename van agressieve uitingen, zowel naar medecliënten, als naar sociotherapie. Tijdens zijn halfjaarlijkse evaluatie op 12 oktober 2021 is klager, nadat hij daarvoor al door sociotherapie herhaaldelijk is gewezen op de noodzaak zijn gedrag bij te stellen, duidelijk te verstaan gegeven dat dit gedrag ontoelaatbaar is in de resocialisatiefase. Vanaf dat moment vonden er wekelijks evaluaties met hem plaats.
Klager stelde zijn gedrag aanvankelijk niet bij, maar na een aantal weken was een lichte verbetering zichtbaar. Dit bleek helaas van korte duur. In de aanloop van de opschorting van het transmuraal verlof vonden er meerdere incidenten plaats waarbij klager zich agressief en dreigend uitte naar medecliënten. Op de open resocialisatieafdeling was daarmee de veiligheid van anderen niet meer te waarborgen en het risicomanagement niet langer vorm te geven.
Het behandelteam heeft klager niet slechts aangezegd zijn gedrag bij te stellen, maar hem daarbij ook getracht te ondersteunen, bijvoorbeeld in de vorm van een herhaling van de terugvalpreventie (TVP) uit de behandelmodule Grip op Agressie, extra individuele contactmomenten met sociotherapie en de koptelefoon met ‘noice cancelling’. Klager weigerde gebruik te maken van een herhaling van TVP en de koptelefoon.
In de motivering van de klacht stelt klager dat was afgesproken dat hij zijn frustraties mocht ventileren gedurende de extra contactmomenten. Het klopt dat hij zijn frustraties mocht ventileren, maar tijdens deze afspraken en in de wekelijkse evaluaties is hij er daarbij duidelijk op gewezen dat ventileren niet betekent dat hij anderen kan bedreigen.
Klager is in januari 2019 voor een derde behandelpoging binnen Trajectum opgenomen, nadat de twee voorgaande pogingen in De Woenselse Poort en FPC Dr. S. van Mesdag zijn afgebroken vanwege meerdere incidenten en een impasse in de behandelrelatie. Omdat klager binnen Trajectum wel heeft meegewerkt aan zijn behandeling is het behandelteam van mening dat het jammer zou zijn deze derde poging ook te moeten staken. Immers, omdat het om een derde poging gaat, blijft bij staking slechts de mogelijkheid van longstay of longcare over. De instelling heeft daarom een voorstel gedaan voor het vervolg van de behandeling, terug te vinden in het eerdergenoemde schrijven van 16 december 2021. Het Adviescollege Verloftoetsing (AVt) heeft dit voorstel inmiddels getoetst. Er is een akkoord inzake het voortzetten van het verloftraject voor wat betreft de begeleide verloven. Als er sprake is van verdere verruiming van de vrijheden, wenst het AVt eerst een evaluatie te ontvangen van de gepraktiseerde verloven en het verloop van de behandeling tot dan toe, alvorens hierover een beslissing te nemen. Het stemt het behandelteam weinig hoopvol dat klager opnieuw de strijd aan gaat middels deze klachtprocedure. Wel is positief te vernemen dat klager nu wel mee wil werken aan de herhaling van de module Grip op Agressie. Klager is overigens nog met de behandelend psychiater in gesprek over het medicatiebeleid.
Klager weigert op dit moment nog mee te werken aan een medicatiewijziging, omdat daarvoor nodig is dat de bloedwaarden regelmatig worden gecontroleerd (prikangst). De psychiater bekijkt op dit moment samen met betrokkene hoe dit op te lossen (EMDR op prikangst en eventuele medicamenteuze alternatieven). Zoals in het voorstel voor het behandeltraject te lezen is, zullen de verloven van klager stapsgewijs worden opgebouwd, nadat hij zijn copingvaardigheden bij het omgaan met frustraties heeft ontwikkeld en goed is ingesteld op passende medicatie, om zo recidive van agressie te voorkomen.
Momenteel treft de instelling voorbereidingen voor het aanvragen van transmuraal verlof. Er zijn positieve ontwikkelingen te melden. Het gaat zodanig goed met klager, dat overwogen wordt een stap te maken naar een lager beveiligingsniveau voor klager. De intrekking van het transmuraal verlof leidde aanvankelijk tot somberheid bij klager, maar hij heeft zich daarna herpakt en werkt mee. De module Grip op Agressie vindt wekelijks plaats en duurt nog enkele maanden voort. Klager merkt dat de medicatie iets doet, maar er is bij klager geen sprake van een intrinsieke motivatie de medicatie in te nemen. De medicatie neemt hij wel vrijwillig in.
3. De beoordeling
Op grond van artikel 50, derde lid, van de Beginselenwet verpleging ter beschikking gestelden (Bvt) kan het hoofd van de instelling het verlof intrekken, indien dit noodzakelijk is met het oog op de bescherming van de maatschappij tegen de gevaarlijkheid van de ter beschikking gestelde voor de veiligheid van anderen dan de ter beschikking gestelde of de algemene veiligheid van personen of goederen of indien de ter beschikking gestelde een bepaalde voorwaarde niet nakomt.
Op grond van artikel 69, eerste lid, onder d, van de Bvt staat tegen de beslissing van het hoofd van de private instelling, inzake de intrekking van het verlof als bedoeld in artikel 50, derde lid, van de Bvt, indien het verlof op het moment dat het wordt ingetrokken een aaneengesloten periode van meer dan een week heeft geduurd, beroep open.
FPK De Beuken (Trajectum) is een private instelling als bedoeld in artikel 1, onder h, van de Bvt en artikel 3.2, eerste lid, van de Wet forensische zorg. Het op 9 december 2021 ingetrokken transmuraal verlof heeft langer dan een week geduurd. Klager kan derhalve worden ontvangen in zijn beroep.
Op grond van artikel 53, tweede lid, onder b van de Bvt wordt, alvorens het verlof wordt ingetrokken, de ter beschikking gestelde gehoord. Op grond van artikel 54, tweede lid, van de Bvt ontvangt de ter beschikking gestelde onverwijld een schriftelijke mededeling van de beslissing.
Uit de overgelegde dagrapportage komt naar voren dat met klager over de incidenten is gesproken, dat de vrijheden worden ingetrokken en dat hier later na intern overleg met klager op zou worden teruggekomen, waarna klager is teruggeplaatst in beveiligingsniveau 3. De beroepscommissie begrijpt hieruit dat klager vooraf over de voorgenomen maatregel is gehoord. Het hoofd van de instelling heeft toegelicht dat aan klager geen schriftelijke mededeling is uitgereikt. Gelet hierop is het beroep op procedurele gronden gegrond. Voor dit zuiver formeel verzuim wordt aan klager een tegemoetkoming toegekend van €12,50.
Inhoudelijk overweegt de beroepscommissie het volgende. Klager is op 22 januari 2019 overgeplaatst vanuit FPC Dr. S. van Mesdag naar de instelling en verblijft sinds juli 2020 in het kader van transmuraal verlof op zorgboerderij De Eikenhof, een resocialisatieafdeling van Trajectum. In de stukken is beschreven dat aanvankelijk een positieve ontwikkeling zichtbaar was doch dat er vanaf mei 2021 sprake was van een toename van zelfbepalend gedrag. Klager was het niet eens met het door de instelling uitgezette vervolgtraject waaronder een plaatsing in locatie De Schakel. Tevens was bij klager in toenemende mate sprake van verhoogde prikkelbaarheid. Tijdens meerdere incidenten was klager volgens het hoofd van de instelling verbaal zeer agressief en heeft hij zich dreigend opgesteld. Volgens het hoofd van de instelling was het risicomanagement binnen de open setting waar klager verbleef niet te waarborgen. Er bestond een reëel gevaar dat klager zijn handelingen om zou zetten in daden.
Gelet op het vorenstaande is de beroepscommissie van oordeel dat het hoofd van de instelling zich op het standpunt heeft kunnen stellen dat het noodzakelijk was het transmuraal verlof van klager in te trekken. Aan de intrekking is een zorgvuldige afweging voorafgegaan waarbij de instelling oog bleef houden voor wat klager aan kan. In de brief van het hoofd van de instelling van 16 december 2021 wordt beschreven hoe een nieuwe behandelpoging van klager eruit kan komen te zien. Het hoofd van de instelling heeft ter zitting van de beroepscommissie toegelicht dat het begeleide verlofkader van klager intact blijft en dat klager weer een positieve ontwikkeling doormaakt.
Gelet op het voorgaande en bij afweging van alle in aanmerking komende belangen, kan de beslissing van het hoofd van de instelling niet als onredelijk of onbillijk worden aangemerkt. Het beroep zal daarom ongegrond worden verklaard.
4. De uitspraak
De beroepscommissie verklaart het beroep op procedurele gronden gegrond en voor het overige ongegrond.
Zij kent aan klager een tegemoetkoming toe van €12,50.
Deze uitspraak is op 13 juli 2022 gedaan door de beroepscommissie, bestaande uit mr. T.B. Trotman, voorzitter, drs. M.R. Daniel en dr. T. Jambroes, leden, bijgestaan door mr. R. Kokee, secretaris.
secretaris voorzitter