Nummer 21/20472/GA
Betreft [klager]
Datum 19 juli 2022
Uitspraak van de beroepscommissie van de RSJ op het beroep van de directeur van de locatie De Schie te Rotterdam (hierna: de directeur)
1. De procedure
[…] (hierna: klager) heeft beklag ingesteld tegen de maatregel van maximaal 15 minuten bellen per dag, die hem is opgelegd vanwege zijn status als gedetineerde met een vlucht-/maatschappelijk risico (GVM-maatregel).
De beklagcommissie bij de locatie De Schie heeft op 9 maart 2021 het beklag gegrond verklaard (S-2020-660). De uitspraak van de beklagcommissie is bijgevoegd.
De directeur heeft tegen deze uitspraak beroep ingesteld.
De beroepscommissie heeft de heer [...], juridisch medewerker bij de locatie De Schie, en klagers raadsvrouw mr. M.M. Koers gehoord op de zitting van 7 april 2022 in de Penitentiaire Inrichting Lelystad. De beroepscommissie heeft vervoer voor klager geregeld, zodat hij op de zitting kon worden gehoord. Klager heeft echter geen gebruik gemaakt van die mogelijkheid.
2. De standpunten in beroep
Standpunt van de directeur
In het landelijk overleg van het Operationeel Overleg (OO) is beslist dat in het kader van de praktische uitvoerbaarheid van de GVM-maatregelen “opnemen, uitluisteren en zo nodig vertalen van telefoongesprekken van gedetineerden” de belduur dient te worden teruggebracht tot 15 minuten per dag, voor gevangenen aan wie deze GVM-maatregelen zijn opgelegd. Om geleidelijk op deze afspraak van het OO te anticiperen is klager verzocht zijn belduur terug te brengen naar gemiddeld 15 minuten per dag. Aan hem is niet de GVM-maatregel van toezicht houden op de belduur door personeel (maximaal 15 minuten bellen per dag) opgelegd.
Aan klager waren GVM-maatregelen opgelegd vanwege zijn GVM-status ‘verhoogd’, waaronder de GVM-maatregelen dat klagers telefoongespreken worden opgenomen, uitgeluisterd en indien nodig vertaald. De GVM-maatregel van toezicht houden op de belduur door personeel (maximaal 15 minuten bellen per dag), is niet als zodanig aan klager opgelegd, maar het staat de directeur vrij om maatregelen op te leggen passend bij een hogere status. In de Circulaire Beleid gedetineerden met vlucht-/maatschappelijk risico (hierna: de Circulaire) is opgenomen dat “in beginsel standaard toezicht uitgeoefend dient te worden”, wat impliceert dat de directeur hiervan kan afwijken, in het kader van maatwerk. Dat kan door oplegging van GVM-maatregelen passend bij een ander risicoprofiel.
Klager telefoneerde veel (gemiddeld 64 minuten per dag), wat de uitvoering van de GVM-maatregelen van uitluisteren (en indien nodig vertalen van deze gesprekken) in de praktijk bemoeilijkt. Hierover is met klager gesproken op 17 augustus 2020. Klager is toen gewaarschuwd dat als hij zijn belduur niet zelf omlaag brengt, de GVM-maatregel van maximaal 15 minuten bellen per dag zal worden opgelegd door middel van toezicht op de belduur door personeel. Ook is klager verteld dat hij flexibel om kan gaan met zijn dagelijkse belduur, zolang de belduur gemiddeld op maximaal 15 minuten per dag uitkomt. Het betreft een beroep op klagers eigen verantwoordelijkheid. Hiervoor is gekozen, zodat niet direct een extra GVM-maatregel opgelegd hoefde te worden. Klagers telefoongesprekken zijn na dit gesprek met de directeur wel korter geworden, maar de gemiddelde belduur bedroeg nog steeds ruimschoots meer dan 15 minuten per dag. Door de directeur is geen gevolg gegeven aan de waarschuwing dat de GVM-maatregel van toezicht op de belduur door personeel en maximaal 15 minuten bellen per dag zou worden opgelegd. Wel is maandelijks met klager gesproken over het nemen van eigen verantwoordelijkheid in het verkorten van zijn belduur.
Subsidiair stelt de directeur zich op het standpunt dat – indien de beroepscommissie van oordeel is dat de waarschuwing aan klager een opgelegde GVM-maatregel is – een maximum van 15 minuten bellen per dag, ruim binnen de 10 minuten bellen per week valt als bedoeld in artikel 39 van de Penitentiaire Beginselenwet (Pbw) en dat het van klager gevraagde niet in strijd met de wet, noch onredelijk of onbillijk is.
Standpunt van klager
Klager heeft de GVM-status ‘verhoogd’, terwijl de GVM-maatregel van maximaal 15 minuten per dag bellen alleen bij de GVM-status ‘hoog’ kan worden opgelegd. Waarom de directeur is afgeweken van de maatregelen die bij de status ‘verhoogd’ horen, is niet door de directeur gemotiveerd. Het OO is bekend met de maatregelen die bij een bepaalde GVM-status kunnen worden opgelegd. Het is niet aan de directeur om op de stoel van het OO plaats te nemen en alsnog maatregelen op te leggen die bij de GVM-status ‘hoog’ passen. Hoewel de maximale belduur van 15 minuten niet in de beschikking in de opsomming van de aan klager opgelegde GVM-maatregelen is opgenomen, voelt de waarschuwing aan klager om slechts 15 minuten per dag te bellen wel als een opgelegde GVM-maatregel. Het inperken van de belduur is met klager besproken en dit is door klager ook gevoeld als een opgelegde GVM-maatregel. Klager belt met zijn dochter van destijds zes jaar oud. Het is daardoor voor hem niet mogelijk het gesprek al na 15 minuten te beëindigen.
3. De beoordeling
Uit de stukken en het verhandelde ter zitting van de beroepscommissie volgt dat de directeur op 17 augustus 2020 met klager heeft gesproken over de duur van klagers telefoongesprekken. De directeur heeft klager gewaarschuwd over de duur van de gesprekken en klager verzocht zelf zijn belduur terug te brengen tot gemiddeld 15 minuten per dag, omdat hij – als klager dit zelf niet doet – de GVM-maatregel van toezicht houden op de belduur door personeel (maximaal 15 minuten bellen per dag) zal opleggen. Op 14 september 2020 heeft de directeur weer met klager gesproken in het kader van de maandelijkse toetsing van de GVM-maatregelen over de duur van klagers telefoongesprekken. In de beschikking van 14 september is genoteerd dat klager dagelijks gemiddeld 64 minuten heeft gebeld sinds het gesprek op 17 augustus 2020. De directeur heeft klager in dit gesprek nogmaals gewaarschuwd dat klagers telefoongesprekken dienen te worden ingekort tot gemiddeld 15 minuten per dag en dat als klager hierin zelf geen verantwoordelijkheid neemt, de directeur de GVM-maatregel van toezicht houden op de belduur door personeel (maximaal 15 minuten bellen per dag) zal opleggen.
De beroepscommissie stelt op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting in beroep vast dat de directeur in het kader van de maandelijkse toetsing van de GVM-maatregelen met klager heeft gesproken, maar dat de maatregel van maximaal 15 minuten per dag bellen en toezicht houden op de belduur door personeel niet als GVM-maatregel aan klager is opgelegd. Verder stelt de beroepscommissie vast dat de directeur op 17 augustus 2020 en 14 september 2020 met klager heeft gesproken over de duur van klagers telefoongesprekken en dat hij klager heeft gewaarschuwd dat als klager zelf de belduur niet verkort tot gemiddeld 15 minuten per dag, de GVM-maatregel van toezicht houden op de belduur (maximaal 15 minuten bellen per dag) bij een volgende toetsing aan klager zal worden opgelegd, maar dat de directeur aan klagers gedrag uiteindelijk (telkens) geen consequentie heeft verbonden en de GVM-maatregel van toezicht houden op de belduur door personeel niet heeft opgelegd. Dat er in het OO een landelijke afspraak is gemaakt over het terugbrengen van de belduur voor alle gedetineerden met een GVM-status, doet hier naar het oordeel van de beroepscommissie in dit geval niet aan af. Gelet op het voorgaande zal de beroepscommissie het beroep gegrond verklaren, de uitspraak van de beklagcommissie vernietigen en klager alsnog niet-ontvankelijk verklaren in zijn beklag, nu is gebleken dat geen sprake is van een beslissing als bedoeld in artikel 60 van de Pbw.
4. De uitspraak
De beroepscommissie verklaart het beroep gegrond, vernietigt de uitspraak van de beklagcommissie en verklaart klager alsnog niet-ontvankelijk in zijn beklag.
Deze uitspraak is op 19 juli 2022 gedaan door de beroepscommissie, bestaande uit
mr. A. Jongsma, voorzitter, F. van Dekken en mr. J.B. Oreel, leden, bijgestaan door mr. Y.P. Schleijpen, secretaris.
secretaris voorzitter