Nummer 21/19418/SGA
Betreft [Verzoeker] Datum 18 januari 2021
Uitspraak van de voorzitter van de beroepscommissie van de RSJ op het verzoek van [Verzoeker] (hierna: verzoeker)
1. De procedure
De directeur van de Penitentiaire Inrichting (PI) Ter Apel (hierna: de directeur) heeft op 12 januari 2021 aan verzoeker een disciplinaire straf opgelegd van veertien dagen opsluiting in een strafcel, vanwege een calamiteit op 3 januari 2021 in de keuken van afdeling C, ingaande op 12 januari 2021 om 09:55 uur en eindigend op 25 januari 2021 om 09:55 uur. De disciplinaire straf wordt vanwege de capaciteit van de isolatieafdeling van de PI Ter Apel tenuitvoergelegd in de locatie Norgerhaven te Veenhuizen.
Verzoekers raadsvrouw, mr. C. Willekes, vraagt namens verzoeker om schorsing van de (verdere) tenuitvoerlegging daarvan.
De voorzitter heeft kennisgenomen van de reactie van de directeur op het schorsingsverzoek en van het klaagschrift (beklagkenmerk Ta-2021-59).
2. De beoordeling
De voorzitter stelt voorop dat bij een verzoek om schorsing van de tenuitvoerlegging van een beslissing van de directeur slechts ruimte bestaat voor een voorlopige beoordeling. De zaak kan dus niet ten gronde worden onderzocht. De voorzitter beoordeelt alleen of de beslissing waartegen beklag is ingesteld in strijd is met een wettelijk voorschrift of dat deze zodanig onredelijk of onbillijk is dat er een spoedeisend belang is om op dit moment de (verdere) tenuitvoerlegging van die beslissing te schorsen. Naar het oordeel van de voorzitter is dat het geval.
Namens verzoeker is gesteld dat verzoeker meent dat de opgelegde straf onterecht is opgelegd. De aan verzoeker opgelegde ordemaatregel van plaatsing in een afzonderingscel van 4 januari 2021 tot 12 januari 2021 is door verzoeker als zeer ingrijpend ervaren. De opgelegde disciplinaire straf van veertien dagen opsluiting in een strafcel gaat alle evenredigheid voorbij. Verzoeker moet nu ruim drie weken in een afzonderingscel verblijven, terwijl behalve de vaststelling dat hij aanwezig was in de keuken en zich heeft aangesloten bij de actie, niet is gebleken van gebruik van geweld door verzoeker, vernielingen of bedreigingen van welke aard dan ook. Verzoeker heeft openheid van zaken gegeven tijdens het onderzoek naar het incident. Voorts is aangevoerd dat de bestreden beslissing een onevenredig zware bestraffing is voor verzoeker, nu de strafonderbreking van verzoeker op 4 januari 2021 zou aanvangen en nu geen doorgang heeft kunnen vinden.
Uit de schriftelijke inlichtingen van de directeur volgt dat op 3 januari 2021 een groep van achttien gedetineerden zich weigerde te laten insluiten in de eigen cel en zich als uiting van protest heeft ingesloten in de keuken op afdeling C. De groep heeft volgens de directeur de deur gebarricadeerd met verschillende obstakels, waaronder koelkasten en vriezers en ook is de keuken met olie besmeurd. Verzoeker was op dat moment aanwezig in de keuken. Hierop heeft de directeur een actieteam geformeerd. Er heeft contact plaatsgevonden tussen de groep gedetineerden en inrichtingsonderhandelaars. Een woordvoerder van de gedetineerden gaf aan dat ze actie voerden uit onvrede over een aantal zaken, waaronder de maatregelen wegens COVID-19, het niet kunnen gebruiken van Skype door een storing en het hernieuwde toetsingskader voor promoveren en degraderen. Volgens de directeur zijn hierbij bedreigingen geuit richting personeelsleden en richting de inrichtingsonderhandelaars. Gelet op de omvang van de groep is zowel het interne bijstandsteam als de landelijke bijzondere bijstandseenheid ingeschakeld. Volgens de directeur is de opstand vervolgens zonder geweld beëindigd en zijn alle achttien gedetineerden, waaronder verzoeker, in het kader van een ordemaatregel overgebracht naar een afzonderingscel in de PI Ter Apel of in de locaties Esserheem of Norgerhaven te Veenhuizen. Gedurende die ordemaatregel is volgens de directeur nader onderzoek gedaan naar de betrokkenheid en de rol van de achttien gedetineerden. Uit voornoemd onderzoek is volgens de directeur gebleken dat verzoeker zich bewust heeft aangesloten bij de groep gedetineerden om tot de opstand over te gaan. Hij heeft verklaard solidair te zijn met de groep. Verzoeker heeft daarbij aangegeven dat hij het belangrijk vond dat het vreedzaam verliep en dat het verzoekers bedoeling was in gesprek te komen. Gezien voornoemde is volgens de directeur voldoende vast komen te staan dat verzoeker betrokken is geweest bij de keukenopstand van 3 januari 2021. De aan verzoeker opgelegde ordemaatregel is beëindigd op 12 januari 2021 en aansluitend is aan verzoeker de disciplinaire straf is opgelegd. De directeur voert aan dat hij acht dagen nodig heeft gehad om onderzoek te doen naar het incident, vanwege de omvang van de groep gedetineerden en omdat bij veel medewerkers informatie opgehaald moest worden. De Pbw kent geen verbod tot cumulatie van disciplinaire straf en ordemaatregel. De duur van de ordemaatregel hoeft in beginsel niet te worden afgetrokken van de duur van de disciplinaire straf. Gezien de impact van de opstand en gezien het feit dat de orde, rust en veiligheid binnen de inrichting voor zowel personeel als gedetineerden hierdoor zeer ernstig in gevaar is gebracht, bestaan er volgens de directeur zwaarwegende redenen om aan verzoeker een disciplinaire straf op te leggen. Vanwege capaciteitsgebrek is in overeenstemming met de selectiefunctionaris beslist dat voornoemde disciplinaire straf ten uitvoer wordt gelegd in de afzonderingsruimte van de locatie Norgerhaven te Veenhuizen. Volgens de directeur wordt momenteel bekeken wat de mogelijkheden zijn om verzoekers strafonderbreking alsnog te bewerkstelligen, het streven is om de strafonderbreking op zeer korte termijn te laten plaatsvinden.
Naar het voorlopig oordeel van de voorzitter is uit de schriftelijke inlichtingen van de directeur voldoende aannemelijk dat verzoeker heeft deelgenomen aan de opstand in de keuken van de PI Ter Apel en dat hij daarmee de orde, rust en veiligheid in de inrichting heeft verstoord. Verzoeker heeft – in het kader van een ordemaatregel – in afwachting van het onderzoek naar de opstand reeds acht dagen in een afzonderingscel doorgebracht. Gelet daarop moet naar het voorlopig oordeel van de voorzitter een disciplinaire straf van veertien dagen opsluiting in een strafcel disproportioneel worden geacht. Het verzoek zal daarom worden toegewezen.
3. De uitspraak
De voorzitter wijst het verzoek toe en schorst de tenuitvoerlegging van de bestreden beslissing met onmiddellijke ingang tot het moment waarop de beklagcommissie op het onderliggende beklag heeft beslist.
Deze uitspraak is op 18 januari 2021 gegeven door mr. C.N. Dijkstra, voorzitter, bijgestaan door mr. Y.P. Schleijpen, secretaris.
secretaris voorzitter