nummer: 16/2844/GA en 16/2826/GA
betreft: [klager] datum: 27 september 2016
De beroepscommissie als bedoeld in artikel 69, tweede lid, van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) heeft kennisgenomen van een bij het secretariaat van de Raad ingekomen beroepschrift van
[...], verder te noemen klager,
en van een bij het secretariaat van de Raad ingekomen beroepschrift van
de directeur van de locatie Zuyder Bos,
gericht tegen een uitspraak van 4 augustus 2016 van de beklagcommissie bij de locatie Zuyder Bos,
alsmede van de overige stukken, waaronder de uitspraak waarvan beroep, welke in afschrift aan deze uitspraak is gehecht.
Ter zitting van de beroepscommissie van 13 september 2016, gehouden in het Justitieel Complex Zaanstad, zijn gehoord klager, bijgestaan door zijn raadsman mr. L.C. de Lange, en dhr. [...], plaatsvervangend vestigingsdirecteur van de locatie Zuyder Bos.
Op grond van haar onderzoek overweegt en beslist de beroepscommissie als volgt:
1. De inhoud van het beklag en de uitspraak van de beklagcommissie
Het beklag betreft het niet aanbieden van een vervangend programma voor arbeidsongeschikte gedetineerden, anders dan een niet geschikte arbeidsongeschiktheidsruimte (AO-ruimte), en het insluiten van klager tijdens de arbeidsuren als hij niet in die
AO-ruimte wenst te verblijven.
De beklagcommissie heeft het beklag gegrond verklaard voor wat betreft het aanbieden van een vervangend programma en heeft het beklag ongegrond verklaard voor wat betreft de geschiktheid van de AO-ruimte, op de gronden als in de aangehechte uitspraak
weergegeven.
2. De standpunten van klager en de directeur
Door en namens klager is in beroep het tegenover de beklagcommissie ingenomen standpunt als volgt toegelicht. Het beroep is gericht tegen het gedeelte van het beklag dat ongegrond is verklaard en tegen het niet toekennen van een tegemoetkoming.
Arbeidsongeschikte gedetineerden worden ondergebracht in de AO-ruimte. Dit is echter onvoldoende, de directeur dient een vervangend programma aan te bieden. Het is aan de directeur om de inhoud van een dergelijk vervangend programma te bepalen. Dit
betreft een inspanningsverplichting van de directeur. Op de afdeling is ook een keuken aanwezig met keukenapparatuur, waaronder een gasplaat en een ijskast. Daar zouden arbeidsongeschikte gedetineerden zich nuttig kunnen maken. Klager maakt geen
gebruik
van de AO-ruimte en wordt dan ingesloten. In de AO-ruimte is geen radio, geen tv en geen water, terwijl water een eerste levensbehoefte is. Klager blijft in zijn eigen verblijfsruimte, omdat hij daar wel beschikt over radio, televisie en koffie. Dit
betekent dat hij pas uit zijn verblijfsruimte mag als de andere gedetineerden terug komen van de arbeid. Hij houdt dan maar een paar minuten over om bijvoorbeeld even te bellen. Op andere afdelingen – bijvoorbeeld die van de lang- en
levenslanggestraften – worden arbeidsongeschikte gedetineerden niet ingesloten. Zij mogen meerdere keren per dag sporten of luchten. In de AO-ruimte komen ook gedetineerden die gebruik maken van Skype. Dat geeft onrust als er tevens arbeidsongeschikte
gedetineerden in de AO-ruimte verblijven die bijvoorbeeld een boek willen lezen. Er zijn dertig arbeidsongeschikte gedetineerden en de ruimte is te klein om ze daar allemaal onder te brengen. De AO-ruimte van de locatie Zuyder Bos is eerder afgekeurd.
Verwezen wordt naar RSJ 26 mei 2016, 16/565/GA. Het beklag in die zaak dateerde van 18 augustus 2015 en de uitspraak van de beklagcommissie dateerde van 18 februari 2016. Voor deze periode heeft de beroepscommissie aan de gedetineerde een
tegemoetkoming
toegekend omdat hij ongemak heeft ondervonden doordat hij tijdens de arbeidsuren werd ingesloten in de afgekeurde AO-ruimte. In de onderhavige zaak van klager heeft de beklagcommissie overwogen dat in december 2015 de AO-ruimte is goedgekeurd. Dit is
niet in lijn met eerder genoemde uitspraak van de beroepscommissie. Verzocht wordt om een tegemoetkoming voor de periode dat de directeur niet heeft voldaan aan zijn inspanningsverplichting voor wat betreft het aanbieden van een vervangend programma.
De directeur heeft in beroep zijn tegenover de beklagcommissie ingenomen standpunt als volgt toegelicht. De inrichting heeft zich voldoende ingespannen om arbeidsongeschikte gedetineerden een vervangend programma aan te bieden. De AO-ruimte is
opgeknapt
en voldoet nu wel. De AO-ruimte is een zaaltje van ongeveer 28 vierkante meter. Er is een muurschildering aangebracht en er zijn nieuwe meubels en spelletjes geplaatst. De ruimte is voorzien van een grote raampartij en twee toegangsdeuren. Er is ruimte
om rond te lopen. Een arbeidsongeschikte gedetineerde kan in de AO-ruimte een spelletje spelen, lezen of studeren. Er wordt op verzoek koffie geschonken vanuit de arbeidszaal. Van de ruimte maken niet veel arbeidsongeschikte gedetineerden gebruik. De
arbeidsongeschikte gedetineerden hebben de keuze om naar de AO-ruimte te gaan of om in de eigen verblijfsruimte te verblijven. Andere gedetineerden mogen alleen gebruik maken van de AO-ruimte als de ruimte niet bezet is. Verwezen wordt naar RSJ 10
november 2015, 15/2076/GA en RSJ 19 oktober 2015, 15/1287/GA. Om op de afdeling in de keuken te verblijven moet voldoende personeel aanwezig zijn. Tijdens de arbeidsuren is er geen personeel op de afdeling, althans, zij hebben andere taken zoals het
verrichten van celinspecties. Er is onvoldoende personeel om op meerdere plaatsen tegelijk gedetineerden te faciliteren.
3. De beoordeling
In een regime van beperkte gemeenschap houden gedetineerden die niet gemeenschappelijk aan de activiteiten deelnemen zich op in de voor hen persoonlijk dan wel voor de gemeenschappelijke onderbrenging van gedetineerden bestemde verblijfsruimte. Deze
regel geldt echter niet voor gedetineerden die in het regime van beperkte gemeenschap verblijven en door structurele omstandigheden, zoals arbeidsongeschiktheid voor onbepaalde tijd, niet aan de arbeid kunnen deelnemen (vgl. RSJ 2 februari 2015,
14/3586/GA). De directeur heeft ten aanzien van deze gedetineerden de inspanningsverplichting hen in staat te stellen zich gedurende de arbeidsuren buiten hun verblijfsruimte op te houden en hen zoveel mogelijk een vervangend programma aan te bieden.
Klager verbleef in een regime van beperkte gemeenschap en kon door structurele omstandigheden niet deelnemen aan de arbeid. Vast staat dat de directeur klager tijdens de arbeidsuren een vervangend programma aanbiedt in de daarvoor bestemde AO-ruimte.
In
die ruimte kunnen gedetineerden verblijven om bordspellen te spelen, te lezen of te studeren. Naar het oordeel van de beroepscommissie is dit een vorm van recreatie en biedt de directeur hiermee een afdoende vervangend programma aan. Klager kan ervoor
kiezen niet deel te nemen aan dit programma. Hij wordt dan ingesloten op cel. Nu niet is gebleken dat klager ongeschikt zou zijn voor deelname aan het vervangend programma, kon de directeur, wanneer klager niet wenste deel te nemen aan de vervangende
activiteit, in redelijkheid beslissen klager in te sluiten tijdens de duur van die activiteit. Het beroep van de directeur zal derhalve gegrond worden verklaard. De uitspraak van de beklagcommissie zal in zoverre worden vernietigd en het beklag zal
alsnog ongegrond worden verklaard.
Voor wat betreft de geschiktheid van de AO-ruimte overweegt de beroepscommissie dat hetgeen in beroep is aangevoerd niet kan leiden tot een andere beslissing dan die van de beklagcommissie. Het beroep van klager zal derhalve ongegrond worden verklaard.
4. De uitspraak
De beroepscommissie verklaart het beroep van de directeur gegrond, vernietigt in zoverre de uitspraak van de beklagcommissie en verklaart het beklag alsnog ongegrond.
De beroepscommissie verklaart het beroep van klager ongegrond en bevestigt de uitspraak van de beklagcommissie.
Aldus gegeven door de beroepscommissie voornoemd, bestaande uit mr. M.M. van der Nat, voorzitter, drs. H. Heddema en mr. E. Lucas, leden, in tegenwoordigheid van
mr. S. Blankenspoor, secretaris, op 27 september 2016.
secretaris voorzitter