Sinds de pandemie zijn de wachttijden en het aantal mensen dat wacht op medisch-specialistische zorg (msz) toegenomen. Maar er is vaak wel iets te kiezen: de wachttijden voor verschillende behandelingen variëren enorm. In deze informatiekaart kijken we eerst naar de verschillen in wachttijden tussen verschillende zorginstellingen voor een aantal behandelingen. Daarna lichten we toe wat je zelf kan doen als je op een behandeling wacht.
Operaties die ten tijde van Covid-19 veel uitgesteld zijn, zijn bijvoorbeeld heupvervanging, knievervanging en staar. Daarom hebben we voor deze informatiekaart gekozen om het verschil in wachttijden voor deze operaties uit te lichten.
Verschil in wachttijd voor 3 behandelingen: staar, knievervanging en heupvervanging
De wachttijden voor staar, knievervanging en heupvervanging fluctueren wat over de tijd heen (onderstaande figuur), maar laten geen sterke daling zien.
In onderstaande tabel zien we de gemiddelde mediane wachttijd1 in weken berekend over de afgelopen drie maanden voor de drie verschillende behandelingen. We splitsen hierbij op naar zelfstandige behandelcentra (zbc's), ziekenhuizen en universitair medisch centra (umc's). Dit doen we omdat de wachttijden tussen deze instellingen erg verschillen. Soms is dat verklaarbaar. Umc's doen vaak vooral specialistische behandelingen, waardoor de wachttijd langer is. Zbc's kunnen aan de andere kant niet iedereen zomaar opereren, bijvoorbeeld als je bepaalde medicatie hebt.
|
Mediaan van de wachttijd. Voor de behandelingen: heupvervanging, knivervanging, staar2
|
| |
Wachttijd [weken]
|
|
Heupvervanging
|
|
|
Umc
|
24,6
|
|
Ziekenhuis
|
12,0
|
|
Zbc
|
4,0
|
|
Knievervanging
|
|
|
Umc
|
28,8
|
|
Ziekenhuis
|
12,7
|
|
Zbc
|
4,3
|
|
Staar
|
|
|
Umc
|
8,3
|
|
Ziekenhuis
|
9,6
|
|
Zbc
|
6,7
|
Uit onze analyse blijkt dat de wachttijd over het algemeen korter is bij een zbc. Zo kun je voor een staaroperatie de afgelopen drie maanden gemiddeld 2,9 weken eerder terecht bij een zbc dan bij een ziekenhuis (zie onderstaande tabel). Kijken we naar een heupvervanging, dan kun je gemiddeld 8,0 weken eerder bij een zbc terecht dan bij een ziekenhuis. Voor een knievervanging is dit zelfs gemiddeld 8,4 weken. In onderstaande tabel zijn de umc's buiten beschouwing gelaten omdat hier vaak specialistische behandelingen plaatsvinden.
|
Aantal weken minder wachttijd bij een zbc ten opzichte van een ziekenhuis 3
|
|
Behandeling
|
Verschil wachttijd [weken]
|
|
Heupvervanging
|
8,0
|
|
Knievervanging
|
8,4
|
|
Staar
|
2,9
|
In onderstaande figuren zien we de verdeling van wachttijden voor de verschillende zorginstellingen voor staar, heup- en knievervanging.
In de grafiek hierboven zit de helft van de behandelingen in de oranje, blauwe en groene vlakjes. De dikkere verticale lijn in deze vlakjes is de mediaan4. De horizontale lijn geeft de spreiding aan. Met dit in het achterhoofd zien we dat de wachttijden tussen instellingen nog flink kunnen verschillen bij zowel de ziekenhuizen, umc's als de zbc's. Kijken we echter naar de mediane wachttijd, dan zien we dat bij een staaroperatie ziekenhuizen de langste wachttijd hebben en zbc's de kortste. Echter, voor heup- en knievervanging hebben umc's duidelijk de langste wachttijd en zbc's de kortste.
Wat moet je doen als je op een behandeling wacht?
Voor veel mensen is er dus winst te behalen. Wacht je zelf op een behandeling? Dan kun je de volgende stappen volgen. Houd daarbij rekening dat niet iedereen in elk type msz-instelling geholpen kan worden, bijvoorbeeld omdat je een specialistische ingreep moet ondergaan, omdat je bepaalde medicatie slikt of omdat je gewicht (BMI) te hoog/laag is. Om erachter te komen of dit voor jou geldt kun je op de website van de instelling kijken of contact opnemen met je behandelend arts/verwijzer. Is het voor jou wel mogelijk om ergens anders heen te gaan, dan:
-
Kijk op Zorgkaart Nederland voor de wachttijden voor jouw behandeling. Je kunt hier ook je voorkeuren aangeven, bijvoorbeeld hoe ver je wilt reizen voor een kortere wachttijd.
-
Is er inderdaad een kortere wachttijd, dan heb je een aantal mogelijkheden:
-
Neem contact op met je zorgverzekeraar en vraag om hulp (zorgbemiddeling). Zorgverzekeraars hebben een speciale afdeling die u kan bemiddelen naar een instelling met een kortere wachttijd. Dit valt gewoon onder uw verzekerd pakket.
-
Neem contact op met je arts/verwijzer om de mogelijkheden te bespreken.
-
Neem zelf contact op met het ziekenhuis of de zbc waar de wachttijd korter is.