1 Waarom een andere bekostiging in de wijkverpleging?
Om te zorgen dat u ook in de toekomst passende zorg thuis kunt bieden, werken we aan een nieuwe bekostiging voor wijkverpleging. Het idee is om de geleverde uren minder belangrijk te maken in de bekostiging, en de zorginhoud belangrijker. Door te werken met integrale prestaties voor langere tijd (dag, week, maand, kwartaal) worden de daadwerkelijk geleverde uren minder belangrijk. Door te werken met cliëntprofielen komt er meer zorginhoudelijke informatie beschikbaar in het systeem. Het cliëntprofiel geeft inzicht in de zorgvraag op basis van een aantal cliëntkenmerken. Deze informatie ondersteunt het verpleegkundig proces en helpt bij de contractering tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieder. De inkoopafspraken kunnen hiermee meer over de inhoud van de zorg voor bepaalde cliëntgroepen gaan, in plaats van alleen over uren zorg. Dit biedt ruimte voor het leveren van beter passende zorg in de vorm van preventie, het versterken van innovatieve vormen van zorg en het stimuleren van eigen regie en zelfredzaamheid.
2 Waarom cliëntprofielen?
Op landelijk niveau is er behoefte aan meer informatie over de totale zorgvraag van cliënten van de wijkverpleging. Gestandaardiseerde informatie over de cliëntpopulatie helpt bij bekostiging, beleid, toezicht en onderzoek. De cliëntprofielen leveren nuttige inzichten op:
-
Voor wijkverpleegkundigen: om samen te leren en ontwikkelen.
-
Mogelijkheden om in te zetten op eigen regie van de cliënt.
-
Voor zorgaanbieders: om hun organisatie daarop in te richten en om te gebruiken in de contractering met zorgverzekeraars (bijvoorbeeld om de zorgzwaarte van de cliëntpopulatie te onderbouwen).
-
Voor zorgverzekeraars, om inhoudelijke contractafspraken te maken, in plaats van alleen over uren zorg.
3 Wat doen cliëntprofielen niet?
-
Cliëntprofielen zijn geen vervanging van de verpleegkundige indicatie.
-
Er is geen maximaal aantal uren gekoppeld aan een cliëntprofiel. De verpleegkundige indicatiestelling blijft leidend.
-
Zorgaanbieders en zorgverzekeraars bepalen samen op welke manier zij de cliëntprofielen gebruiken in de contractering. De NZa maakt geen regelgeving over de inhoud van die contracten.
Vragen over de toepassing van de cliëntprofielen
4 Wat is een cliëntprofiel?
Een cliëntprofiel is een algemene weergave van de zorgvraag van een cliënt. Om tot een cliëntprofiel te komen vult de wijkverpleegkundige bij de (her)indicatie een korte vragenlijst in. De antwoorden op deze vragen leiden naar een cliëntprofiel. De cliëntprofielen sluiten aan bij de dagelijkse praktijk in de wijkverpleging en dragen bij aan het inzicht in de zorgvraag van de cliëntenpopulatie van een zorgaanbieder.
5 Bepaalt het cliëntprofiel straks hoeveel zorg een cliënt nog mag krijgen?
Nee, als wijkverpleegkundige blijft u verantwoordelijk voor de indicatie en bepaalt u daarmee hoeveel en welke zorg een cliënt nodig heeft. De indicatiestelling die u uitvoert blijft leidend. De cliëntprofielen zijn geen vervanging voor de indicatiestelling. Omdat bij de indicatiestelling de situatie van de cliënt in kaart gebracht wordt, is dat een logisch moment om meteen ook de vragenlijst voor cliëntprofielen in te vullen. De cliëntprofielen hebben vooral als doel om zicht te krijgen op de samenstelling van de zorgvraag van de cliëntpopulatie. Dat inzicht wordt vervolgens gebruikt als informatie voor de contractering met de zorgverzekeraar. Ze hebben daarmee een ander doel dan de indicatiestelling.
6 Jullie zeggen dat de cliëntprofielen meer ruimte geven voor het professionele inzicht van de wijkverpleegkundigen. Hoe werkt dit? Leiden cliëntprofielen niet juist tot onnodige complexiteit?
Cliëntprofielen zijn geen doel op zich, maar een middel om bij te dragen aan de ontwikkelingen in de wijkverpleging. Eén van deze ontwikkelingen is dat de wijkverpleegkundige een centralere rol inneemt in de eerste lijn. Hiervoor is het nodig dat de wijkverpleegkundige de ruimte krijgt om op basis van zijn/haar eigen professionele inzicht zorg in te zetten en keuzes te maken. Door de manier waarop de wijkverpleging tot op dit moment bekostigd wordt, meestal per uur geleverde zorg, sturen zorgverzekeraars en werkgevers op het aantal uren zorg dat geïndiceerd is. Wijkverpleegkundigen hebben hierdoor niet altijd ruimte om de zorg zo in te zetten dat deze ook op de lange termijn het meeste bijdraagt voor de cliënt.
Onderzoek heeft laten zien dat cliëntprofielen meer inzicht geven in het type cliënten en hun zorgvraag. Dit helpt zorgverzekeraars en zorgaanbieders om andere afspraken te maken over hoe de zorg betaald wordt. Niet meer alleen per uur, maar bijvoorbeeld per dag, per week, per maand of per kwartaal. Op die manier worden de zorgaanbieder en de wijkverpleegkundige niet meer 'afgerekend' op het aantal uren zorg, maar ontstaat er meer ruimte om zorg in te zetten volgens het eigen professionele inzicht. Met nadrukkelijk ook ruimte voor preventie, het versterken van innovatieve vormen van zorg en het stimuleren van eigen regie en zelfredzaamheid. Wijkverpleegkundigen die hier nu al mee werken ervaren dit ook zo en zijn hier enthousiast over.
7 Ik moet al zo veel bijhouden en administreren, komt er nu nog een vragenlijst bovenop? Wat levert mij dit op?
Voor alle organisaties in de zorg staat voorop dat de benodigde administratie zo laag mogelijk moet zijn. We voeren daarom niet zomaar een nieuwe vragenlijst in. Wij doen dit alleen omdat blijkt dat dit echt toegevoegde waarde heeft en omdat wijkverpleegkundigen, zorgaanbieders en zorgverzekeraars hierachter staan. Samen verwachten we dat deze vragenlijst met een minimale tijdsbesteding veel oplevert. Het invullen van deze vragen kost maximaal een paar minuten van de tijd van de wijkverpleegkundige om de cliënt goed in kaart te brengen. Daartegenover staat dat de wijkverpleegkundige en verzorgende hierdoor meer ruimte en vrijheid krijgen om vanuit professionele autonomie de zorg zo goed mogelijk te organiseren. Daarnaast helpen de uitkomsten van de vragenlijsten om meer gestandaardiseerde data over de wijkverpleging te genereren, zodat wijkverpleegkundigen en zorgaanbieders ook via data van elkaar kunnen leren. Wijkverpleegkundigen krijgen bijvoorbeeld inzicht in verschillen tussen cliënten en teams.
Door deze gegevens zoveel mogelijk gestandaardiseerd vast te leggen, kunnen deze op termijn geautomatiseerd afgeleid worden uit bestaande registratiesystemen.
8 Waar/hoe lever ik straks de cliëntprofielen aan?
De wijkverpleegkundige verzamelt in het proces van anamnese en indicatiestelling informatie over de cliënt. Aan de hand van deze informatie kan de wijkverpleegkundige de vragenlijst voor de cliëntprofielen invullen in het ECD. Op basis hiervan wordt afgeleid welk cliëntprofiel aan de orde is. De zorgaanbieder stuurt het profiel mee in de declaratie van het integrale tarief naar de zorgverzekeraar. Het cliëntprofiel vervangt per 1 januari 2025 de ZN-doelgroepen informatie. De NZa krijgt de gegevens over de cliëntprofielen via Vektis. Zowel de zorgverzekeraar als de NZa ontvangen alleen informatie over het cliëntprofiel en niet de antwoorden op de onderliggende vragen.
9 Wat doet de NZa met de gegevens van de cliëntprofielen?
De NZa gebruikt de gegevens om inzicht te krijgen in de samenstelling van de zorgvraag van de gehele cliëntpopulatie. Op basis hiervan zien we welke zorg er verleend wordt, en welke zorg er in de toekomst waarschijnlijk nodig zal zijn. Deze informatie gebruiken we om ons beleid op te stellen en aan te laten sluiten bij de (toekomstige) praktijk.
De NZa krijgt de gegevens binnen en verwerkt deze zorgvuldig. Ook wij hebben geen inzicht in de antwoorden die op de onderliggende vragen gegeven zijn. Zie ook het antwoord bij vraag 10.
Ter beoordeling en vaststelling van deze werkwijze is conform de AVG een gegevensbeschermingseffectbeoordeling over de gevolgen voor de privacy van de betrokken cliënten uitgevoerd.
10 Hoe is de privacy van de cliënt geborgd bij de cliëntprofielen?
De NZa krijgt de declaratiegegevens op cliëntniveau binnen via Vektis. Het gaat hierbij om het profiel dat wordt meegestuurd met de declaratie. De NZa heeft dus geen inzicht in de antwoorden die op de onderliggende vragen gegeven zijn. Deze ontvangen declaratiegegevens zijn, ondanks dat zij gepseudonimiseerd zijn, bijzondere persoonsgegevens en worden dus op die manier behandeld. Wij beveiligen deze informatie ook als zodanig.
Vragen over het onderzoek naar cliëntprofielen
12 Hoe is de vragenlijst tot stand gekomen?
De vragenlijst en de cliëntprofielen die daaruit volgen zijn het resultaat van wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaringen van wijkverpleegkundigen. Een eerste onderzoek heeft in 2019 plaatsgevonden, uitgevoerd door de NZa samen met de Universiteit Maastricht. Dit onderzoek staat uitvoerig beschreven in het 'Onderzoeksrapport Pilot cliëntprofielen wijkverpleging'.
Na de eerste pilot heeft de NZa ervoor gekozen om in 2021, samen met de Universiteit Maastricht, een vervolgonderzoek te starten. Dit onderzoek staat uitvoerig beschreven in het 'Onderzoeksrapport Pilot cliëntprofielen wijkverpleging'. Het doel van dit vervolgonderzoek was om met behulp van extra case-mixitems de voorspelkracht van het case-mixmodel verder te verhogen (met inachtneming van de administratieve last) en om de klinische herkenbaarheid te verhogen. Bij dit onderzoek hanteerden we dezelfde opzet als in het eerdere onderzoek: een beperkt aantal grote zorgaanbieders van wijkverpleging verzamelde aanvullende cliëntkenmerken op basis van een doorontwikkelde versie van de case-mixvragenlijst met 15 items. Met deze gegevens is onderzocht of het lukt om de onderzoeksuitkomsten uit het eerdere onderzoek te verbeteren en hiermee bij te dragen aan een succesvolle toepassing van cliëntprofielen in de praktijk.
13 Zijn wijkverpleegkundigen betrokken (geweest) bij het onderzoek naar cliëntprofielen?
Ja, wij hebben samen met 6 zorgaanbieders uit verschillende regio's in Nederland onderzoek gedaan. Voor het tot stand komen van de vragenlijst zijn bij elk van de zorgaanbieders focusgroepen gehouden. Wijkverpleegkundigen vulden hierbij aan de hand van een casus de concept-vragenlijst in en hebben deze voorzien van commentaar. Daarna is de vragenlijst door wijkverpleegkundigen getest in de praktijk en zijn er nogmaals suggesties gedaan voor aanpassingen. De resultaten van de analyses op basis van de ingevulde vragenlijsten zijn samen met wijkverpleegkundigen geduid en de uitkomsten van het onderzoek zijn met wijkverpleegkundigen besproken. Naast de 6 pilotaanbieders hebben we veel afstemming gehad met V&VN, Zorgthuisnl, ActiZ en andere brancheverenigingen.
Ook hebben we met de expertkring bekostiging wijkverpleging van V&VN diverse afstemmomenten gehad om te komen tot de vragenlijst die we nu hebben.
14 Ik vind een bepaald cliëntkenmerk niet terug in de vragenlijst. Betekent dit dat dit kenmerk er niet toe doet?
Als een kenmerk niet voorkomt in de vragenlijst, is er een ander kenmerk meer onderscheidend gebleken voor de zorginzet of voor de herkenbaarheid van de cliëntprofielen. Ook de verwachte mate van eenduidigheid heeft een rol gespeeld. Zo was de inschatting dat concepten als veerkracht en kwetsbaarheid niet via een enkele vraag met twee tot vier antwoordopties voldoende eenduidig te meten zijn.
15 Hoe kan ik als wijkverpleegkundige meedenken met deze ontwikkelingen?
Fijn dat u interesse hebt om een bijdrage te leveren aan deze belangrijke ontwikkeling voor uw vak! We werken nauw samen met wijkverpleegkundigen en blijven dit graag doen. Wilt u hier een bijdrage aan leveren, kijk voor meer informatie op onze website 'Nieuwe bekostiging wijkverpleging'. Daarnaast heeft V&VN een werkgroep nieuwe bekostiging van de wijkverpleging. Wilt u hier meer informatie over, neem dan contact op met V&VN.
16 Waar kan ik deze vragenlijst vinden? En waar/op welke manier moet ik deze informatie verzamelen?
De vragenlijst is te vinden in de Regeling verpleging en verzorging (NR/REG – 2407). Deze vragenlijst wordt geïntegreerd in het ECD. Uw zorgorganisatie informeert hier verder over.
17 Kun je alleen meedoen als gecontracteerde aanbieder?
Ja. Voor alle zorgaanbieders die met (een aantal van de) zorgverzekeraars geen afspraken maken over bekostiging via integrale prestaties, geldt de reguliere bekostiging (prestatie met een uurtarief voor verpleging en een uurtarief voor persoonlijke verzorging) voor wijkverpleging.
18 Is deelname aan het registreren van cliëntprofielen verplicht?
Vanaf 1 januari 2025 is het registreren van cliëntprofielen verplicht voor gecontracteerde zorgaanbieders die gebruik maken van de integrale prestaties. U stuurt vanaf dat moment in plaats van de ZN-doelgroep het cliëntprofiel mee met de declaratie aan de zorgverzekeraar van de cliënt.
Besluit u om geen gebruik te maken van cliëntprofielen? Dan kunt u geen gebruik (meer) maken van de integrale prestaties. U maakt dan gebruik van de prestaties voor persoonlijke verzorging en verpleging uit de Beleidsregel verpleging en verzorging (BR/REG-24130).
2024 is een overgangsjaar waarin uw organisatie zich kan voorbereiden op het werken met de cliëntprofielen (scholing, inrichten processen etc.) en u voor alle cliënten een profiel registreert. Door in 2024 te starten met het registreren van cliëntprofielen, zorgen uw wijkverpleegkundigen ervoor dat veel cliënten al tijdens hun indicatie of herindicatie in een cliëntprofiel ingedeeld worden. Voor de groep cliënten, die in 2024 geen indicatie of herindicatie krijgen, zal een extra actie nodig zijn om deze van een cliëntprofiel te voorzien.
19 Ik heb een vraag die hier niet bijstaat, waar kan ik deze stellen?
Voor verdere vragen kunt u terecht bij uw branchevereniging of contact opnemen via info@nza.nl.