Geachte,
Bij brief van 23 december 2023 hebben de Vereniging Omwonenden Luchthaven Eelde, de stichting Mobilisation for the Environment en de stichting Natuurplatform Drentsche Aa (hierna: VOLE e.a.) bij zowel Gedeputeerde Staten van Drenthe als het ministerie van LNV een handhavingsverzoek ingediend, waarin zij verzoeken om handhaving van de Wet Natuurbescherming met betrekking tot Groningen Airport Eelde (hierna: GAE).
VOLE e.a. stellen dat er een overschrijding is van het aantal vliegbewegingen, dat dit rechtstreeks gekoppeld is aan een toename van stikstofdepositie en andere stoffen en dat significante gevolgen op Natura 2000-gebied Drentsche Aa niet zijn uitgesloten, dat geen zicht is op legalisatie en dat door mij gehandhaafd moet worden. Gesteld wordt dat uit het ingediende rapport 'Geluidhinder door de kleine luchtvaart rond Groningen Airport Eelde', opgesteld door Ir. Pieter Sijtsma/PSA3 blijkt dat er sprake is van een toename van geluid.
Procedure
Op 23 december 2023 heeft u het verzoek ingediend bij Gedeputeerde Staten van Drenthe en bij het Ministerie van LNV. Door Gedeputeerde Staten is het verzoek in januari 2024 aan mij doorgezonden, nu ik bevoegd gezag ben voor luchthavens van nationale betekenis.
Immers, als burgerluchthavens van nationale betekenis gelden op grond van artikel 8.1, lid 3, van de Wet luchtvaart: de luchthaven Lelystad, de luchthaven Eelde, de luchthaven Maastricht en de luchthaven Rotterdam.
Op 28 maart jl. heeft u mij in gebreke gesteld wegens het niet tijdig nemen van een beslissing, waarop ik per e-mail van 8 april jl. de ontvangst van uw handhavingsverzoek heb bevestigd. Bij dat bericht is aan u medegedeeld dat de beslistermijn is verlengd tot 8 juni 2024, vanwege de complexiteit en omvang van het dossier. Dit uitstel was nodig om een zorgvuldig besluit te kunnen nemen. Deze termijn is nog niet verstreken.
Belanghebbende
Ik stel vast dat VOLE e.a. op grond van artikel 1:2, derde lid van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in deze aangelegenheid als belanghebbende kunnen worden aangemerkt, zodat ik het handhavingsverzoek ingevolge artikel 1:3, derde lid Awb dien aan te merken als een aanvraag om een handhavingsbesluit.
Verder zijn GAE en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (hierna: IenW) door mij als belanghebbende aangemerkt en worden zij om die reden betrokken bij de afhandeling van uw handhavingsverzoek.
Bij bericht van 2 april jl. heb ik GAE verzocht om een zienswijze. Bij bericht van 8 april jl. heb ik IenW verzocht om een zienswijze.
Op 25 april jl. heb ik een zienswijze ontvangen van GAE en op 16 mei jl. heb ik een zienswijze ontvangen van IenW. Voor de volledige inhoud van de zienswijzen verwijs ik naar de bijlagen.
Bevoegdheid
Op basis van artikel 1.3, lid 5, van de Wet natuurbescherming (Wnb) en de artikelen 1.2 en 1.3, lid 1, sub a onder 4°, van het Besluit natuurbescherming, luidend: 'militaire luchthavens, de luchthaven Schiphol en overige burgerluchthavens van nationale betekenis als bedoeld in artikel 8.1, tweede lid, van de Wet luchtvaart' ben ik bevoegd om te beslissen op een vergunningaanvraag en tot het uitoefenen van handhavingsbevoegdheden op grond van artikel 7.2, tweede lid, onder a Wnb voor wat betreft luchthaven Eelde (GAE).
Overgangsrecht
Nu het verzoek van VOLE e.a. is ingediend voor 1 januari 2024 is daarop nog niet de Omgevingswet van toepassing.
Motivering handhavingsverzoek
Kort weergegeven voeren VOLE e.a. het navolgende aan. De provincies Drenthe en Groningen hebben in 2009 een natuurvergunning verstrekt aan GAE, gebaseerd op het rapport van Bureau Waardenburg, waarin onderzoek werd gedaan naar de mogelijk significante effecten van de luchthaven op instandhoudingsdoelen van vier Natura 2000-gebieden, waaronder de Drentsche Aa. Die vergunning was gebaseerd op aannames over het aantal vliegbewegingen en geluidsproductie, die niet overeenkwamen met de werkelijkheid. Het aantal vliegbewegingen en de geluidsbelasting blijkt aanzienlijk hoger dan verwacht, met mogelijke negatieve effecten op de natuur. Deze overschrijdingen zijn direct gekoppeld aan een toename van stikstofdepositie, wat kan leiden tot verdere schade aan het Natura 2000-gebied. VOLE e.a. dringen aan op onmiddellijke handhaving, gezien de ernst van de situatie en het gebrek aan vooruitzicht op legalisatie.
Zienswijze GAE
GAE voert kort gezegd het volgende aan:
-
De natuurvergunning van GAE is gebaseerd op meerdere rapporten, waaronder het rapport van Bureau Waardenburg, getiteld: 'Effecten van de voorgenomen baanverlenging en uitbreiding van het gebruik van vliegveld Eelde in relatie tot de vigerende natuurwetgeving'.
-
In de vergunningsaanvraag is uitgegaan van een totaal van 69.099 vliegbewegingen per jaar. Het is dus niet zo dat slechts één van de aannames uit één van de rapporten die onderdeel zijn van de totale vergunning, namelijk het aantal verwachte vliegbewegingen van de kleine luchtvaart, specifiek is vergund. Dat blijkt ook niet uit de tekst van de vergunning.
-
GAE herkent zich niet in de bewering van overschrijding van het aantal vliegbewegingen.
-
GAE betwist dat een toename van (circuit)vluchten leidt tot meer verstoringseffecten of stikstofdepositie.
-
Volgens GAE zijn vliegtuigen in de loop der jaren stiller en zuiniger geworden, inclusief die van de op GAE gevestigde vliegschool KLM Flight Academy.
-
Er ontbreekt een onderbouwing en berekening van stikstofemissie en -depositie in het handhavingsverzoek.
-
Er worden onjuiste aannames gedaan en conclusies getrokken in het document van "PSA", opgesteld door P. Sijtsma van VOLE.
-
Volgens inspectierapporten blijft GAE binnen de geluidsnormen.
Zienswijze IenW
IenW voert kort gezegd het volgende aan:
Algemeen
Op 4 december 2019 heeft IenW een zienswijze ingediend over een eerder handhavingsverzoek van VOLE, met uitgebreide toelichting op het wettelijk kader, het besluitvormingsproces en het natuuronderzoek. Voor nadere details wordt verwezen naar deze zienswijze.
Huidige gebruiksvergunning Wet luchtvaart
-
Gebruiksvergunningen voor burgerluchthavens van nationale betekenis worden vastgesteld op voordracht van de minister van Infrastructuur en Waterstaat.
-
De huidige gebruiksvergunning (Omzettingsregeling luchthaven Eelde) bevat geen maximum voor het aantal vliegtuigbewegingen, maar hanteert grenswaarden voor geluid.
-
Grenswaarden voor geluid worden bepaald op basis van berekeningen van de luchthaven, met aannames over gebruik. Op basis van deze berekeningen zijn de grenswaarden voor geluid in de handhavingspunten bepaald. In de invoerset bij GAE is uitgegaan van een verwachte verkeerssamenstelling van circa 69.100 vliegtuigbewegingen, waarvan circa 19.474 vliegtuigbewegingen groot verkeer en circa 49.625 vliegtuigbewegingen klein verkeer en helikopters. In de praktijk mogen er meer of minder vliegbewegingen plaatsvinden, van belang is dat het gebruik van de luchthaven past binnen de vergunde gebruiksruimte.
-
Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) ziet toe op naleving van de grenswaarden. De rapporten tonen geen overschrijdingen.
-
Naast geluidgrenswaarden bevat de vergunning een verbod op circuitvluchten met straalvliegtuigen en beperkingen voor openingstijden, maar geen grenswaarden voor emissies.
-
GAE heeft ook een natuurvergunning nodig; deze is in 2009 verleend door Drenthe en Groningen, met monitoringsplannen voor natuurgebieden.
Luchthavenbesluit
-
Het ministerie van IenW werkt aan een luchthavenbesluit, dat uiterlijk 31 december 2024 moet worden vastgesteld volgens de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 23 maart 2022.
-
Voorafgaand moet een milieueffectrapportage (mer) worden beoordeeld om mogelijke milieueffecten te bepalen.
-
GAE heeft hiervoor onderzoeken uitgevoerd, vastgelegd in een aanmeldnotitie.
-
De Commissie voor de milieueffectrapportage heeft de notitie beoordeeld en geconcludeerd dat er geen negatieve gevolgen zijn voor omliggende Natura 2000-gebieden, het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en beschermde soorten.
Besluitvorming huidig toegestane gebruik op GAE
Natuurvergunning
Door de provincies Drenthe en Groningen is in december 2009 een natuurvergunning (Nb-wet 1998) verleend voor de genoemde baanverlenging op grond van artikel 19d van de Natuurbeschermingswet 1998. Die vergunning is onherroepelijk.
Daaraan ligt mede ten grondslag het rapport van bureau Waardenburg (2009).
In dat rapport zijn, behalve de baanverlenging ook de mogelijke natuureffecten van het voorgenomen gebruik beoordeeld. De voornaamste conclusies uit dat rapport luiden: Als gevolg van eventuele verstoring van soorten met een instandhoudingsdoel in de Natura 2000-gebieden Zuidlaardermeer, Fochteloerveen en Drentsche Aa zal geen van de soorten in aantal achteruitgaan. Op grond hiervan wordt geconcludeerd dat geen sprake is van significant negatieve effecten, en de instandhoudingsdoelen niet in het geding komen als gevolg van de voorgenomen uitbreiding van vliegverkeer. Rond het vliegveld komt een groot aantal beschermde soorten voor. Voor geen van de soorten is bij een eventuele toename van de verstoringsdruk door uitbreiding van het gebruik van het vliegveld een wezenlijke afname van aantallen te verwachten. De gunstige staat van instandhouding van geen van de soorten zal daarmee in het geding kunnen komen.
Reactie op handhavingsverzoek
Voor alle regionale luchthavens in Nederland, waaronder GAE, gelden geluidsnormen en regels voor het gebruik van de luchthaven. Het aanwijzingsbesluit (later omgezet in de Omzettingsregeling luchthaven Eelde) is het meest beperkende besluit dat aan de luchthaven is opgelegd, daarbij is onder meer een 35 Ke-geluidszone vastgesteld.
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) controleert of GAE en de partijen die vluchten uitvoeren op GAE, zich aan de geluidsnormen en regels houden. Gebeurt dat niet, dan kan de ILT een maatregel, dwangsom of boete opleggen. Na afloop van ieder gebruiksjaar van GAE (de periode 1 april tot en met 31 maart van het daaropvolgende jaar) stelt de ILT een handhavingsrapportage op waarin de resultaten van het toezicht staan.
In de Handhavingsrapportage Groningen Airport Eelde Gebruiksjaar 2022-2023 is vastgesteld dat de grenswaarden voor de geluidbelasting in de handhavingspunten niet zijn overschreden.
Er is geen vergunningsvoorwaarde opgelegd aan de luchthaven die een beperking stelt aan de hoeveelheid kleine of juist grote toestellen. Er geldt een geluidscontour, die niet overschreden wordt. GAE blijft binnen de referentiesituatie, gevormd door de natuurvergunning uit 2009, zodat geen sprake is van een overtreding van de Wnb.
Voor de gestelde verhoging van stikstofemissie en -depositie is geen onderbouwing gegeven door VOLE e.a. Er is aan de luchthaven geen emissieplafond opgelegd, maar alleen een geluidscontour. Zonder concrete onderbouwing van VOLE e.a. is het niet nodig om aan de luchthaven te vragen de maximale stikstofemissie zoals dat behoort bij een realistisch vlootscenario zoals dat werd beoogd bij baanverlenging in beeld te brengen. Het is immers juist aannemelijk dat de toen beoogde en toegestane toename van groot vliegverkeer veel meer emissie en depositie van stikstof zou veroorzaken, dan in de werkelijkheid zoals die zich heeft voorgedaan.
De conclusies in het document van "PSA", opgesteld door P. Sijtsma van VOLE, worden niet ondersteund, en volgens inspectierapporten blijft de luchthaven binnen de geldende geluidsnormen, zie hieronder een onderbouwing. Bovendien zijn vliegtuigen in de loop der jaren stiller en zuiniger geworden, inclusief die van de KLM Flight Academy op GAE. Het kleinere luchtverkeer dat boven het stiltegebied vliegt, doet dit op lage hoogte. Op dit moment wordt geen specifieke beoordeling gedaan van dit aspect, maar wordt getoetst aan de toestemming zoals die destijds is verleend.
Reactie op zienswijze GAE en IenW
Samenvattend herkent Groningen Airport Eelde zich niet in de beweringen van het handhavingsverzoek.
Daarnaast geeft IenW aan dat de Omzettingsregeling luchthaven Eelde niet wordt overschreden en verwijst naar de handhavingsrapportage van ILT, waarin is vastgesteld dat de grenswaarden voor geluid niet worden overschreden.
Ik volg deze zienswijzen en leg deze bevindingen mede ten grondslag aan dit besluit.
Conclusie
In de praktijk mogen er meer of minder vliegbewegingen plaatsvinden, van belang is dat het gebruik van de luchthaven past binnen de vergunde gebruiksruimte.
Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) ziet toe op naleving van de grenswaarden. De rapporten tonen geen overschrijdingen. Hetgeen VOLE e.a. hebben aangevoerd leidt niet tot een andere conclusie.
Besluit
Ik wijs het door u ingediende handhavingsverzoek af.
De Minister voor Natuur en Stikstof,
namens deze:
D.L.M. Slangen
Directeur-Generaal Natuur en Visserij
Bijlagen
1. Zienswijze GAE
2. Zienswijze IenW
3. Zienswijze IenW 2019
4. Rapport Waardenburg 2009
5. GS van Groningen en Drenthe Vergunning Natuurbeschermingswet 1998_mbt Natura 2000 gebieden dec 2009
6. Handhavingsrapportage ILT over GAE gebruiksjaar 2022-2023