Nummer 23/32969/GA
Betreft [Klager]
Datum 17 augustus 2023
Uitspraak van de beroepscommissie van de RSJ op het beroep van
[Klager] (hierna: klager)
1. De procedure
Klager heeft beklag ingesteld tegen de beslissing om hem op de Afdeling Intensief Toezicht (AIT) te plaatsen per 16 februari 2023.
De beklagcommissie bij de Penitentiaire Inrichting (PI) Alphen aan den Rijn heeft op 30 januari 2023 het beklag ongegrond verklaard (AR 2023/191). De uitspraak van de beklagcommissie is bijgevoegd.
Klagers raadsman, mr. M. de Reus, heeft namens klager beroep ingesteld tegen deze uitspraak.
De beroepscommissie heeft klager, zijn raadsman en de directeur van de PI Arnhem (hierna: de directeur) in de gelegenheid gesteld hun standpunten schriftelijk (nader) toe te lichten.
2. De standpunten in beroep
Standpunt van klager
Bij gebrek aan regelgeving waaruit volgt dat en waarom een gedetineerde op of uit een AIT kan worden geplaatst, haalt klager informatie omtrent de bedoeling van een AIT uit andere bronnen. De AIT is in het leven geroepen voor gedetineerden die intensief toezicht nodig hebben, zoals gedetineerden met een vlucht-/maatschappelijk risico (GVM) of gedetineerden die uitstromen uit een afdeling voor beheersproblematische gedetineerden (BPG-afdeling), Terroristen Afdeling (TA) of Extra Beveiligde Inrichting (EBI) (Kamerstukken II 2021/22, 29 911, nr. 339). Op de website van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) staat – onder meer – dat de AIT het mogelijk maakt om risicovolle gedetineerden intensief te kunnen monitoren, om het doorgaan met criminele activiteiten tijdens de detentie te voorkomen.
Het lijkt bij AIT-plaatsingen te gaan om het voorkomen van het voortzetten van crimineel handelen van vóór de detentie tijdens de detentie, onder meer door het doorgeven van informatie (al dan niet via derden) naar buiten. Om dergelijk handelen te voorkomen, wordt op de AIT intensiever toezicht gehouden dan op een reguliere afdeling. Vaak gaat een dergelijke plaatsing gepaard met een plaatsing op de GVM-lijst (waarbij voortgezet crimineel handelen een plaatsingscriterium is) en de in verband met die plaatsing opgelegde toezichtsmaatregelen.
Klager valt niet binnen de doelgroep waarvoor de AIT is gecreëerd. Klager staat niet op de GVM-lijst. Aan hem zijn in dat kader dan ook geen toezichtsmaatregelen opgelegd. Daarnaast is geen van de hiervoor beschreven uitstroomsituaties van toepassing op klager. Het valt overigens op dat de directeur ter beklagzitting stelde dat een plaatsing op de AIT niets te maken heeft met een GVM-status, om vervolgens als reden voor een plaatsing op de AIT alle indicaties te noemen die kunnen leiden tot een plaatsing op de GVM-lijst (ondermijning van de directeur, voortgezet crimineel handelen, vluchtgevaar en liquidatiegevaar).
Artikel 1, aanhef en onder o, van de Regeling selectie, plaatsing en overplaatsing van gedetineerden definieert voortgezet crimineel handelen als het voortzetten van dan wel deelnemen aan een samenwerkingsverband dat het plegen van misdrijven tot oogmerk heeft, het ongeoorloofd beïnvloeden van het strafproces of het anderszins begaan van ernstige misdrijven. Van dergelijk voortgezet crimineel handelen is in klagers geval geen sprake.
Gelet op het voorgaande bestaat er onvoldoende grond om klager op de AIT te plaatsen. De enkele omstandigheid dat sprake is geweest van de oplegging van meerdere disciplinaire straffen vanwege het voorhanden hebben van contrabande is daarvoor onvoldoende.
Klager verzoekt om aan hem een tegemoetkoming toe te kennen.
Standpunt van de directeur
De directeur persisteert bij zijn eerder ingenomen standpunt.
3. De beoordeling
Waarvoor en voor wie is de AIT bedoeld?
De (plaatsing op de) AIT is niet wettelijk geregeld. De AIT is, volgens de website van de DJI, een afdeling die kleinschaliger is dan andere afdelingen en bedoeld voor risicovolle gedetineerden met complex en gevaarlijk gedrag die intensief toezicht nodig hebben. Het doel van dit intensieve toezicht is om te voorkomen dat gedetineerden doorgaan met criminele activiteiten tijdens hun detentie, waarbij de nadruk ligt op het bewaren van de orde en veiligheid.
Uit de informatie van de DJI blijkt, zoals de beroepscommissie ook eerder heeft overwogen (RSJ 17 april 2023, 22/30865/GA, en RSJ 17 april 2023, 22/30903/GA), dat gedetineerden tevens om andere redenen dan het voorkomen van voortgezet crimineel handelen vanuit detentie op de AIT kunnen worden geplaatst. Hierbij valt onder meer te denken aan een afschaling vanuit een zwaarder regime (de BPG-afdeling, TA of EBI), het minimaliseren van risico’s die verband houden met de strafrechtelijke achtergrond van een gedetineerde of de plaatsing van een gedetineerde op de GVM-lijst en het (beter) kunnen handhaven van opgelegde toezichtsmaatregelen. De directeur beslist of een gedetineerde op de AIT wordt geplaatst.
Wat is er gebeurd?
De directeur van de locatie De Schie te Rotterdam heeft de Minister voor Rechtsbescherming, en namens deze de selectiefunctionaris (hierna: de Minister), verzocht om klager over te plaatsen. In een tijdsbestek van zes maanden was klager diverse keren disciplinair gestraft wegens het in bezit hebben van contrabande.
In die zes maanden zijn in klagers cel twee mobiele telefoons, een handelshoeveelheid amfetamine, een handelshoeveelheid hasj, een weegschaal, een rekenmachine, twee messen die zijn geprepareerd tot schroevendraaier, een aardappelschilmesje en een rode op bloed lijkende vloeistof aangetroffen. Daarnaast is gebleken dat klagers televisie was geprepareerd, waardoor de USB-poort werkzaam was, en is in klagers koelkast een geprepareerde ruimte aangetroffen.
De Minister heeft klager bij beslissing van 15 februari 2023 geselecteerd voor de PI Alphen en daarbij de directeur geadviseerd klager op de AIT te plaatsen.
De directeur heeft klager bij binnenkomst op 16 februari 2023 op de AIT geplaatst, omdat door zijn gedragingen in de locatie De Schie een risico bestaat op handel en invoer van contrabande in de inrichting.
Kon klager op de AIT worden geplaatst?
De beroepscommissie overweegt dat het bezit van contrabande, zoals mobiele telefoons en drugs, op zichzelf de mogelijkheid kunnen bieden tot voortgezet crimineel handelen vanuit detentie, maar dat dit niet altijd het geval hoeft te zijn. Een (enkele) verschafte mogelijkheid tot voortgezet crimineel handelen in detentie is in beginsel onvoldoende om te kunnen spreken van een risicovolle situatie die intensief toezicht op de AIT noodzakelijk maakt (vergelijk RSJ 17 augustus 2023, 22/29360/GA).
In onderhavig geval maken de aangetroffen contrabande op klagers cel in samenhang bezien evenwel dat voldoende aannemelijk is geworden dat sprake is geweest van voortgezet crimineel handelen van klager vanuit detentie tijdens zijn verblijf in de locatie De Schie. Dat met het oog hierop – ondanks de overplaatsing – een reëel risico op (verdere) handel in en invoer van contrabande binnen de PI Alphen bestond, is eveneens voldoende aannemelijk geworden. Vanwege dit risico vond de directeur het onverantwoord om klager op een grootschalige afdeling te plaatsen en heeft hij klager geplaatst op de AIT waar intensief toezicht mogelijk is om dit risico te minimaliseren.
De beroepscommissie is van oordeel dat klager onder deze omstandigheden op de AIT kon worden geplaatst. De beslissing van de directeur kan, bij afweging van alle in aanmerking komende belangen, dan ook niet als onredelijk of onbillijk worden aangemerkt. De beroepscommissie zal het beroep daarom ongegrond verklaren en de uitspraak van de beklagcommissie bevestigen met aanvulling van de gronden.
4. De uitspraak
De beroepscommissie verklaart het beroep ongegrond en bevestigt de uitspraak van de beklagcommissie met aanvulling van de gronden.
Deze uitspraak is op 17 augustus 2023 gedaan door de beroepscommissie, bestaande uit
mr. A. van Holten, voorzitter, mr. A.B. Baumgarten en F. van Dekken, leden, bijgestaan door mr. S.F.J.H. Niederer, secretaris.
secretaris voorzitter