nummer: 08/679/GA en 08/763/GA
betreft: [klager] datum: 24 juli 2008
De beroepscommissie als bedoeld in artikel 69, tweede lid, van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) heeft kennisgenomen van een tweetal bij het secretariaat van de Raad ingekomen beroepschriften van
[...], verder te noemen klager,
gericht tegen twee uitspraken van 14 maart 2008 van de beklagcommissie bij de locatie De Marwei te Leeuwarden,
alsmede van de overige stukken, waaronder de uitspraak waarvan beroep, welke in afschrift aan deze uitspraak is gehecht.
Ter zitting van de beroepscommissie van 13 mei 2008, gehouden in de locatie Ooyerhoek, zijn gehoord klager en [...], unit-directeur bij de locatie De Marwei.
Klagers raadsvrouw, die schriftelijk heeft meegedeeld verhinderd te zijn om ter zitting te verschijnen, is in de gelegenheid gesteld schriftelijk te reageren op het verslag van de beroepszitting. De raadsvrouw heeft van die gelegenheid gebruik gemaakt.
Op grond van haar onderzoek overweegt en beslist de beroepscommissie als volgt:
1. De inhoud van het beklag en de uitspraken van de beklagcommissie
Het betreft de volgende beklagen:
a. het niet bieden van de gelegenheid voor een dagelijks verblijf in de buitenlucht gedurende één uur; en
b. de blokkering van (gratis) 0800- en 0900-telefoonnummers.
De beklagcommissie heeft beide klachten ongegrond verklaard op de gronden als in de aangehechte uitspraken weergegeven.
2. De standpunten van klager en de directeur
Klager heeft in beroep zijn tegenover de beklagcommissie ingenomen standpunt als volgt toegelicht.
Ten aanzien van onderdeel a van het beklag:
In De Marwei mag klager hele dagen deelnemen aan de arbeid. Dat heeft echter tot gevolg dat hij dan niet in de gelegenheid wordt gesteld om op de dagen dat hij deelneemt aan de arbeid te luchten. Klager heeft een aanvullend beroepschrift opgesteld en
legt dit aan de beroepscommissie over. Klager is van mening dat het luchten een primair recht is van de gedetineerde en dat hem dit niet mag worden afgenomen. Volgens de directeur zouden er niet eerder klachten over het niet luchten zijn ingediend.
Klager weet dat op andere afdelingen, waar eveneens fulltime gewerkt kan worden, wel gelucht mag worden. Die gedetineerden mogen hun luchtmoment steeds zelf kiezen. Klager verwijst verder naar hetgeen door hem in het aanvullende beroepschrift is
vermeld.
Ten aanzien van onderdeel b van het beklag:
Klager is van mening dat de beslissing om de 0800- en 0900-nummers af te sluiten een beslissing is van de directeur. De reden voor die afsluiting heeft volgens de inrichting te maken met veiligheidsaspecten en de beheersbaarheid van de geldstromen.
Klager is van mening dat ook de door de inrichting verkochte telefoonkaarten misbruik kunnen opleveren. Door enkel de mogelijkheid open te stellen om via KPN te kunnen bellen, worden de gedetineerden met onnodig hoge kosten geconfronteerd. Hierdoor
worden de contacten met de buitenwereld bemoeilijkt.
Namens klager heeft de raadsvrouw schriftelijk nog het volgende naar voren gebracht.
Ten aanzien van onderdeel a van het beklag verwijst zij naar hetgeen door klager ter zitting van de beroepscommissie naar voren is gebracht.
Ten aanzien van onderdeel b van het beklag geldt dat het hier niet gaat om een algemene regel maar om een beslissing van de directeur, waartegen beklag openstaat. De enkele omstandigheid dat meer gedetineerden worden getroffen door de onderhavige
beslissing van de directeur doet daaraan niet af. Klager is van mening dat de betreffende beslissing disproportioneel is. De belangenafweging van de directeur tussen de bedrijfseconomische belangen en klagers persoonlijke belangen is onvoldoende
gemotiveerd. Het door de directeur gebruikte argument van gevaar voor verstoring van orde en veiligheid in de inrichting is onvoldoende om de bestreden beslissing te kunnen dragen. Indien er immers een goed registratiesysteem gebruikt zou worden, kan
het belang van de orde en veiligheid in de inrichting voldoende worden gewaarborgd. Dit argument is eveneens niet steekhoudend omdat dit zou moeten gelden voor alle inrichtingen maar dat niet alle inrichtingen die gewraakte blokkering toepassen.
Nu niet wordt aangegeven waarom de controle van telefoongesprekken van 0800- en 0900-nummers moeilijker is dan de controle van gesprekken middels wel toegestane nummers en/of providers en evenmin waarom niet voor een minder ingrijpend middel is
gekozen,
is er eveneens sprake van strijd met het beginsel van subsidiariteit.
De directeur heeft in beroep zijn tegenover de beklagcommissie ingenomen standpunt als volgt toegelicht.
Ten aanzien van onderdeel a van het beklag:
In de inrichting mag een aantal personen geheel vrijwillig hele dagen werken. Voor die personen is het luchten niet te organiseren. De directeur is van mening dat deze gedetineerden, nu zij vrijwillig hele dagen werken, afzien van het recht op luchten.
Mocht de beroepscommissie klager in het gelijk stellen dan betekent dit dat hele dagen werken niet meer mogelijk zal zijn. Een en ander is niet met de medische dienst of de geneeskundige inspectie besproken. In De Marwei werken 10 á 20 personen hele
dagen. Klager is de eerste gedetineerde die hier een klacht over heeft ingediend. In de gevangenis bestaat geen wachtlijst voor de arbeid. De directeur deelt desgevraagd mee niet te weten of er op andere arbeidsafdelingen dan waar klager werkzaam is
wel
een luchtmoment wordt geboden.
Ten aanzien van onderdeel b van het beklag.
Volgens de directeur is de beslissing om de 0900- en 0800-nummers af te sluiten genomen door het Shared Service Center. Dit onderwerp heeft nooit op tafel gelegen bij de directie van De Marwei. Mogelijk is die beslissing genomen door de algemeen
directeur op regionaal niveau. De directeur kan zich overigens goed vinden in deze beslissing. Hij weet dat andere providers mogelijk een goedkopere service bieden. Omdat de KPN echter de telefooncellen plaatst en levert op basis van een contract met
de
inrichtingen, kan het gevolg van het bellen via die goedkopere providers tot gevolg hebben dat de KPN de inrichting belast met een naheffing. De inrichting kan die kosten niet dragen. Daarnaast is het zo dat het bij het bellen via andere providers
moeilijker is om bepaalde aansluitingen te blokkeren en telefoonverkeersgevens op te vragen. Voorts zijn er nog enkele servicenummers niet geblokkeerd en is telefoonverkeer met de advocaat steeds mogelijk.
3. De beoordeling
Ten aanzien van onderdeel a van het beklag:
Klager is in de gelegenheid gesteld om gehele dagen deel te nemen aan de activiteit arbeid. Indien een gedetineerde ervoor kiest om hele dagen deel te nemen aan de arbeid, wordt hem in de gevangenis De Marwei geen mogelijkheid geboden om die dagen
gebruik te maken van een luchtmoment.
Artikel 49, derde lid, van de Pbw, luidt:
”-3. De directeur draagt zorg dat de gedetineerde in de gelegenheid wordt gesteld dagelijks tenminste een uur in de buitenlucht te verblijven.”
Voormelde bepaling bevat een fundamentele norm. De beroepscommissie kent aan die norm grote waarde toe in verband met onder meer menswaardige tenuitvoerlegging en de daaronder begrepen gezondheid van gedetineerden. De wetgever heeft het fundamentele
belang van het verblijf in de buitenlucht erkend door er in geval van afzondering op welke grond dan ook geen (structurele) beperking anders dan individueel verblijf in de buitenlucht op aan te brengen. Reeds het fundamentele karakter van de norm maakt
dat terughoudendheid geboden is bij de mogelijkheid afstand van het recht op verblijf in de buitenlucht te doen dan wel aan te nemen dat afstand van dat recht is of wordt gedaan. Van afstand van dit recht is overigens in het onderhavige geval geen
sprake nu klager juist de vraag of hij zijn recht kan uitoefenen, terwijl hij hele dagen werkt, tot inzet van de procedure heeft gemaakt. Hoewel de beroepscommissie het bieden van de mogelijkheid om hele dagen te werken waardeert, zal aan de
gedetineerde die van die mogelijkheid gebruik maakt, gelegenheid moeten worden geboden tot verblijf in de buitenlucht als bedoeld in het derde lid van artikel 49 van de Pbw. Immers artikel 49 van de Pbw bevat een norm die geen uitzondering toelaat. Nu
die mogelijkheid niet is geboden, is het beklag gegrond en acht de beroepscommissie termen aanwezig voor het toekennen van een tegemoetkoming voor het door klager ondervonden ongemak, te weten het meermalen moeten missen van het zogenaamde luchtmoment,
en zal de hoogte daarvan vaststellen op € 50,=.
Ten aanzien van onderdeel b van het beklag:
Het in de locatie De Marwei (een aantal) 0800- en 0900-nummers (te laten) blokkeren voor gebruik door gedetineerden, is een voor alle in de inrichting verblijvende gedetineerden geldende algemene regel. Tegen een dergelijke algemene regel staat geen
beklag open, tenzij er sprake is van strijd met hogere wet- of regelgeving (internationale verdragen daaronder begrepen). Een dergelijke strijdigheid is niet aanwezig. Gelet daarop dient de betreffende uitspraak van de beklagcommissie te worden
bevestigd. Dit onderdeel van het beroep zal daarom ongegrond worden verklaard.
4. De uitspraak
De beroepscommissie verklaart het beroep ten aanzien van het onder a genoemde beklag gegrond, vernietigt de betreffende uitspraak van de beklagcommissie en verklaart het beklag alsnog gegrond.
Zij bepaalt dat aan klager een tegemoetkoming toekomt van € 50,=.
Zij verklaart het beroep ten aanzien van het onder b genoemde beklag ongegrond en bevestigt die uitspraak van de beklagcommissie.
Aldus gegeven door de beroepscommissie voornoemd, bestaande uit mr. P.C. Vegter, voorzitter, mr. M.A.G. Rutten en mr. Th.E.M. Wijte, leden, in tegenwoordigheid van mr. H.M.J.D. Maes, secretaris, op 24 juli 2008
secretaris voorzitter