Inleiding
De NZa wil graag uw mening horen over het invoeren van een sectoroverstijgende betaaltitel. Daarmee willen we meer ruimte bieden aan zorgaanbieders om samen zorg te leveren, en meer ruimte voor zorgverzekeraars en zorgkantoren om dit te vergoeden. Met behulp van deze betaaltitel kunnen zij samen afspraken maken óver de schotten van de sectoren of óver de lijnen van de verschillende wettelijke domeinen (Zorgverzekeringswet en Wet langdurige zorg) heen.
Passende zorg voor patiënten
Wij vinden dat de patiënt en de waarde die de zorg voor hem heeft, centraal moet staan. Ook in de bekostiging van de zorg. Eerder gaven we in het rapport 'Samenwerken aan passende zorg: de toekomst is nu' aan dat hiervoor meer actie nodig is. Ook ontvangen we signalen uit de praktijk dat de bestaande regels soms gewenste samenwerking in het belang van de patiënt of (proces-) innovaties belemmeren of vertragen.
Een van onze maatregelen zou kunnen zijn het toevoegen van een sectoroverstijgende betaaltitel voor de Zvw en Wlz. Hiermee kunnen zorgaanbieders uit verschillende domeinen of zorgsectoren kiezen voor een passende betaaltitel voor het samen leveren van zorg. Een nieuwe betaaltitel aanvragen wordt gedaan samen met een zorgverzekeraar en/of zorgkantoor, die wij snel en marginaal toetsen. Zo ontstaat er voor zorgverleners en -verzekeraars ruimte en flexibiliteit voor samenwerking en maatwerk.
Om deze betaaltitel mogelijk te maken, moeten naar verwachting ook wijzigingen plaatsvinden in de wet- en regelgeving voor de Zvw en Wlz. Dat is een stevige hindernis en maakt dat we geen garanties kunnen geven óf en wanneer we een dergelijke nieuwe betaaltitel zouden kunnen invoeren. Ook willen we benadrukken dat het gaat om een aanvullende mogelijkheid voor (lokaal) maatwerk voor het samen leveren van zorg, naast de reguliere bekostiging. Zorginstellingen, zorgverzekeraars en zorgkantoren mogen er gebruik van maken, maar hoeven dat niet. Als partijen ervoor kiezen gebruik te maken van de aanvullende mogelijkheid, komt de mogelijkheid in plaats van de reguliere bekostiging.
Enkele sectoren zoals de huisartsenzorg, fysiotherapie en medisch-specialistische zorg kennen inmiddels al de vrijheid om op individueel niveau een (facultatieve) maatwerkprestatie overeen te komen. Alleen is deze vrijheid beperkt tot slechts één zorgsector. Wij zien echter dat de zorg zich niet meer enkel laat organiseren binnen sectoren. Als we toe willen naar een transformatie van zorg, moeten we ook financieel de ruimte scheppen om dit over sectoren of domeinen heen te kunnen doen. Een voorbeeld hiervan is het monitoren van chronische patiënten. Dit kan steeds beter over de schotten heen, en bijvoorbeeld ook thuis. Maar zorgaanbieders en zorgverzekeraars vinden het lastig om dit te bekostigen, omdat de betaaltitels binnen één sector zijn. Terwijl het samen leveren van zorg in het belang is van de patiënt.
Met deze verkenning gaan we een stap verder door ook de verbinding te maken tussen verschillende domeinen en/of zorgsectoren. De zorg voor een patiënt houdt namelijk niet op bij de grens van één sector.
Mocht u na het lezen van deze informatiekaart nog vragen hebben, dan kunt u deze mailen naar bcreutzburg@nza.nl.
Geef uw mening over de sectoroverstijgende betaaltitel
Wij roepen in het bijzonder individuele partijen op (denk aan zorginkopers, patiënten(organisaties), zorgverleners, zorgondernemers en zorginstellingen) om te reageren op deze openbare consultatie. Uiteraard verzoeken we ook de brancheorganisaties, beroepsorganisaties en andere belangstellenden om te reageren. U kunt online reageren, in de periode van 10 mei tot en met 31 mei 2021.
Direct naar de vragenlijst
Na deze consultatie zullen wij het ministerie van VWS adviseren over het invoeren van een sectoroverstijgende betaaltitel.
Algemene kenmerken sectoroverstijgende betaaltitel
De vrijheid om op individueel niveau afspraken te maken die afwijken van de landelijke betaaltitels, bestaat al in een aantal sectoren.
De algemene kenmerken zijn:
-
Eenvoudige beoordelingscriteria
-
Partijen mogen er gebruik van maken; het is geen verplichting
-
Veel maatwerk mogelijk
-
Procesinnovaties snel te implementeren
-
Vrij onderhandelbaar tarief
-
Actieve rol verzekeraar/zorgkantoor en zorgverlener, omdat overeenstemming nodig is (contractvereiste)
-
Opschalen kan snel gaan
-
Geen eindtermijn
-
Snelheid waarmee partijen kunnen starten (geen jaarlijkse release)
-
Gaat om bestaande zorg (geen experimentele zorg)
-
Zorgdeclaratie is te herleiden tot een individuele patiënt
-
Na vaststelling kunnen andere zorgaanbieders en zorgverzekeraars-zorgkantoren nieuwe betaaltitel ook gebruiken
Bij de sectoroverstijgende betaaltitel staat het samen leveren van zorg centraal. Dit betekent ook dat als partijen gebruik maken van een nieuwe betaaltitel, deze in de plaats komt van de bestaande reguliere betaaltitels voor de zorg die zorgverleners gezamenlijk leveren.
Sectoren met (vergelijkbare) prestaties
In de volgende zorgsectoren is al veel vrijheid voor maatwerkafspraken tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieder:
-
Medisch-specialistische zorg (facultatieve prestatie)
-
Huisartsenzorg (prestatie overige zorgvernieuwing in S3)
-
Paramedische sectoren (facultatieve prestatie)
-
Farmaceutische zorg (facultatieve prestatie)
-
Eerstelijnsdiagnostiek (facultatieve prestatie)
-
Wijkverpleging (prestatie beloning op maat en experiment bekostiging verpleging en verzorging)
-
Ggz (invoering facultatieve prestatie per 2022)
Praktijkvoorbeelden
Praktijkvoorbeeld 1: Sectoroverstijgend binnen Zvw
Zorgpaden van patiënten beperken zich vaak niet tot één zorgverlener, zeker niet wanneer het chronisch zieken betreft. Een groep lokale zorgaanbieders heeft zelf de patiëntreis in kaart gebracht en wil dit voor de patiënt zo goed mogelijk inrichten. Hiervoor willen zij onder meer gebruik maken van een sterk digitaal ondersteund netwerk: samen leveren van deze sector overstijgende zorg. Het nieuwe zorgpad leidt tot minder ziekenhuisbezoeken en meer afstemming tussen zorgverleners. Zorgverleners zijn het erover eens dat het op die manier doelmatiger kan en tevens beter georganiseerd kan worden rondom de behoefte van de patiënt.
Om het ook daadwerkelijk op deze manier te doen, is volgens hen met de bestaande betaaltitels niet goed mogelijk. Er moet gezamenlijk geïnvesteerd worden, maar er is geen gezamenlijke opbrengst en er is een verschil in aanspraken binnen de Zvw. Hierdoor is het onduidelijk waar de financiering voor de geleverde zorg vandaan moet komen. Met een sectoroverstijgende betaaltitel zouden zorgaanbieders voor hun transmurale zorg een gezamenlijke betaaltitel kunnen aanvragen.
Op dit moment is dit initiatief op projectbasis gefinancierd. Dat is een oplossing voor korte termijn maar zorgt er ook voor dat er zekerheid is over de toekomst van de financiering, wat uiteraard verdere ontwikkeling of opschaling remt. Nu gebeurt alles op basis van tijdelijke projectgelden. Partijen vragen in hun woorden om een 'lijn-overstijgende facultatieve prestatie.'
Praktijkvoorbeeld 2: Sectoroverstijgend binnen Zvw
In 2019 waren er naar schatting 1,5 miljoen mensen bij de huisarts bekend met artrose. Verreweg de meesten hiervan hebben last van heup- of knieartrose. Dit levert elk jaar ruim 150.000 unieke patiënten in ziekenhuis op. De patiëntreis van deze mensen begint vaak bij de huisarts, fysiotherapeut of met een online zoektocht. Afhankelijk van de ernst van de klachten komt de patiënt in zijn reis langs onder meer een huisarts, fysiotherapeut en orthopeed. Hoewel deze zorgverleners vaak al goed samenwerken, ervaren zij hier ook obstakels in. Een van deze obstakels is de gescheiden betaaltitel. Ieder krijgt betaalt voor zijn aandeel in de geleverde zorg maar er ontbreekt een prikkel om zorg anders in te richten (bijvoorbeeld met meer inzet van digitale zorg). Ook lijkt het soms wenselijk om voor een operatie even iets meer fysiotherapie in te zetten (zodat de patiënt zo sterk mogelijk de operatie in gaat, en er ook sterker uit komt) of helemaal af te zien van een operatie, maar gebeurt dat nu niet door de verschillende financieringspotjes. De inzet van een sectoroverstijgende betaaltitel kan hier verandering in brengen.
Ook voor de patiënt is de spreiding van verschillende betaaltitels vaak verwarrend. Dan wordt zijn eigen risico wel belast, dan niet, dan moet hij het zelf betalen, dan weer niet. En dat allemaal voor een en dezelfde aandoening. Dat moet duidelijker en daar zien wij kansen voor.
Praktijkvoorbeeld 3: combinatie verstandelijk gehandicaptenzorg (Wlz), langdurige verslavingszorg (Wlz) en kortdurende geneeskundige zorg bij verslaving (Zvw)
Een jonge vrouw met een verstandelijke beperking is als baby van een druggebruikster al sinds haar kinderleeftijd afhankelijk van drugsgebruik. Ze verblijft in een gehandicaptenzorginstelling met een Wlz zorgprofiel voor verstandelijk gehandicaptenzorg. Ze heeft daarnaast behoefte aan zowel langdurige begeleiding bij haar verslaving (Wlz) als kortdurende geneeskundige zorg vanwege haar verslaving (Zvw). Zorgaanbieders die beide leveren, Wlz zorg en Zvw zorg vanwege verslaving, zijn er niet in haar leefomgeving. Door de vele problemen, die zij in haar jeugd heeft moeten meemaken, heeft ze problemen met het vertrouwen van mensen in haar leefomgeving. Inmiddels heeft ze een hechte vertrouwensband opgebouwd met haar leefgroep plus haar begeleiders en behandelaren binnen de instelling. Daarbuiten gaat het mis. Ze is dan moeilijk benaderbaar en niet behandelbaar: de mensen begrijpen haar niet. Gecombineerde zorgverlening vanuit de Wlz en Zvw rondom haar verslavingsproblematiek komt daardoor niet goed van de grond; de instellingen blijven naar elkaar verwijzen voor de zorgverlening. Een sectoroverstijgende betaaltitel zou hier kunnen helpen. Omdat zo'n betaaltitel kan vergemakkelijken dat de Zvw-zorgverleners met de wel vertrouwde Wlz-zorgverleners samen de zorg verlenen.
Voordelen en nadelen
Voordelen van een sectoroverstijgende betaaltitel
Welke mogelijkheden geeft een sectoroverstijgende betaaltitel zorgaanbieders en verzekeraars ten opzichte van de huidige situatie?
-
Betere aansluiting bij de zorgvraag van de patiënt; patiënt meer centraal, minder loketten.
-
Vermindert schotten en silo's in de bekostiging waardoor substitutie en samenwerken interessant wordt voor zorgaanbieders.
-
Positieve prikkels voor het leveren van sectoroverstijgende zorg.
-
Meer ruimte voor maatwerk, innovatie en flexibiliteit.
-
Korte doorlooptijd behandeling aanvraag.
-
Geen discussie over ongecontracteerde zorg, omdat er altijd een afspraak onder ligt in de vorm van een contract.
-
Extra mogelijkheid om waardegedreven zorg te bereiken naast de contractafspraken die gebaseerd zijn op de monodisciplinaire betaaltitels. Dit kan helpen om de productieprikkel te verminderen; de volumeprikkel verandert.
-
Meer ruimte om zorg te verschuiven (mits de drempels vanuit de financieringswetten Zvw en Wlz worden verminderd).
Nadelen van een sectoroverstijgende betaaltitel
Wij zien onder meer de volgende nadelen ten opzichte van de huidige situatie:
-
De vergelijkbaarheid van aanbieders op grond van de verschillende declaratiesystemen kan afnemen.
-
Het systeem van risicoverevening is een aandachtspunt in de uitwerking.
-
Er is geen automatische evaluatie van de toegevoegde waarde ten opzichte van bestaande landelijke prestaties.
-
Het sociale domein en niet-verzekerde preventieve activiteiten vallen niet onder Zvw en Wlz, dus ook niet onder de sectoroverstijgende betaaltitel.
Bestaande mogelijkheden in de regels
Naast datgene wat we graag mogelijk zouden willen maken, kan er ook al veel met de bestaande regels. Het is goed om kort toe te lichten waar het onderscheid in zit:
Bestaande mogelijkheden
-
Vaak bedoeld om te experimenteren. Er is dan sprake van een tijdelijke vrijheid om af te wijken van de landelijke betaaltitels.
-
Geen duidelijkheid of een experiment gaat leiden tot structurele bekostiging.
-
Er is daardoor minder zekerheid over de continuïteit.
-
Verplichte tussentijdse en eindevaluatie van het experiment voordat een landelijke betaaltitel wordt vastgesteld.
-
Er is uiteindelijk landelijke afstemming nodig, omdat het beoogde doel is om een landelijke betaaltitel in te voeren.
-
Ruimte is vaak beperkt tot één zorgsector zoals bij max-max tarieven of facultatieve prestaties.
Op dit moment is de ruimte om echt iets te doen tussen de verschillende zorgsectoren en wetten (gecombineerd) er bijna niet.
Randvoorwaarden sectoroverstijgende betaaltitel
Het invoeren van een betaaltitel zonder oog te hebben voor de Zorgverzekeringswet en Wet langdurige zorg heeft weinig nut. Bij het samen leveren van verschillende vormen van zorg moeten er zo min mogelijk drempels bestaan vanuit de regels.
Let op!
Om een sectoroverstijgende betaaltitel praktisch bruikbaar te maken voor de praktijk verwachten we dat ook een aanpassing nodig is van de financieringswetten Zvw en Wlz of onderliggende regels. Het kan gaan om een belemmering die voortkomt uit het onderscheid in de eigen betalingen van de patiënt of cliënt. Ook is er bijvoorbeeld duidelijkheid nodig voor zorgverzekeraars over hoe de kosten van een sectoroverstijgende betaaltitel worden verwerkt in de risico-verevening. Alleen een betaaltitel invoeren op basis van de Wet marktordening gezondheidszorg is niet voldoende.
In de openbare consultatie vragen wij u expliciet of u eventuele belemmeringen ziet voor (het gebruik van) een sectoroverstijgende betaaltitel. Uw reactie is waardevolle input voor ons advies aan het ministerie van VWS.
Wij danken u alvast hartelijk voor uw bijdrage hieraan.
Direct naar vragenlijst