Naar schatting hebben in Nederland rond tienduizend mensen met een psychische stoornis een blijvende behoefte aan permanent toezicht en/of 24 uur per dag zorg in de nabijheid. Deze mensen krijgen vanaf 2021 directe toegang tot zorg op basis van de Wet langdurige zorg (Wlz). Een deel van hen valt daar nu al onder via Voortgezet Verblijf. Maar er is ook een grote groep die deze zorg nu nog krijgt via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Anderen krijgen de zorg nu nog op basis van de Zorgverzekeringswet (Zvw).
In deze informatiekaart gaan wij in op het waarom van deze verandering. Ook vertellen wij welke gevolgen er zijn voor de bekostiging en hoe u zich tijdig voorbereidt.
1 Waarom deze verandering?
Met deze verandering krijgen mensen met een psychische stoornis dezelfde benadering als mensen met een lichamelijke (lg), verstandelijke (vg) of zintuiglijke handicap (zg), of mensen met een somatische (som) of psychogeriatrische (pg) beperking of aandoening. Door in de indicatiestelling ook de psychische problematiek mee te nemen, komt de mens als geheel in beeld. Directe toegang tot de Wlz geeft deze kwetsbare mensen voor een langere periode zekerheid over de zorg die zij nodig hebben. Ook hebben zij dan niet steeds opnieuw beoordelingen nodig.
1.1 Hoe wordt deze bekostigd?
Voor deze nieuwe situatie hebben wij een bekostiging in de Wlz ontwikkeld. Deze bekostiging sluit aan op hoe de zorg voor deze cliënten nu is georganiseerd. Zij omvat het totale pakket aan zorg in de Wlz, is kostendekkend en is per 1 juli 2020 beschikbaar. Zo kan de zorginkoop tijdig starten. Tegelijkertijd hebben wij de veranderingen zo beperkt mogelijk gehouden. Dat hebben we gedaan door zoveel mogelijk aan te sluiten bij de bestaande bekostiging in de Wlz en Zvw en de tot 2015 gebruikte bekostiging in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Daardoor kunt u voor uw organisatie nu al goed het effect van de overgang van ggz-cliënten naar de Wlz inschatten.
1.2 Hoe bereidt u zich voor?
Het is belangrijk dat u zich op tijd op de nieuwe situatie voorbereidt:
-
Verdiep uzelf in de bekostiging en maak alvast een schatting van voor u geldende maximumtarieven in 2021. Dit kunt u nu al doen. U hoeft dus niet te wachten tot de definitieve tarieven bekend zijn (op 1 juli 2020). In deze informatiekaart en in de bijlage geven wij u de ingrediënten om deze inschatting te maken.
-
Voor de instroom in de Wlz hebben uw cliënten een (her-)indicatie nodig van het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg). Zorg er voor dat cliënten die voor Wlz-zorg in aanmerking komen deze procedure op tijd doorlopen.
2 Twee bekostigingsmodellen
Om zo goed mogelijk aan te sluiten op de manieren waarop zorgaanbieders hun zorg voor deze cliënten hebben georganiseerd, hebben wij twee bekostigingsmodellen ontwikkeld: een integraal model en een modulair model. Zorgaanbieder en zorgkantoor bepalen samen welk model zij gaan gebruiken. Allebei mag overigens ook. Bijvoorbeeld per locatie een ander model dat aansluit op hoe de zorg daar georganiseerd is. In deze modellen komt het totale pakket aan zorg terug waarop een cliënt aanspraak heeft (in de Wlz of in de Wlz en de Zvw):
-
Woonzorg (persoonlijke verzorging, begeleiding, verpleging, verblijf en dagbesteding).
-
Specifieke behandeling (specifiek medisch, gedragswetenschappelijk of paramedisch).
-
Ggz-behandeling (klinisch psychologen, psychiaters).
-
Aanvullende geneeskundige zorg (huisarts, behandeling psychische stoornis bij som, pg, vg, lg of zg, farmaceutische zorg, hulpmiddelen, mondzorg, speciale kleding).
2.1 Het integrale model
Het integrale model is bedoeld voor zorgaanbieders die het totale pakket aan zorg voor een cliënt organiseren. Dan gaat het dus om de woonzorg, de specifieke behandeling, de ggz-behandeling en ook de aanvullende geneeskundige zorg. Deze zorg is vervat in integrale prestaties die onder de Wlz vallen. De zorgaanbieder kan voor bepaalde onderdelen van zorg externe expertise nodig hebben. Daarvoor sluit de zorgaanbieder een contract met de externe zorgverlener. Dit model komt overeen met de zorgzwaartepakketten inclusief behandeling die al bestaan in de Wlz.
Figuur 1. Integrale bekostiging
2.2 Het modulaire model
Dit model is vooral geschikt voor meerdere zorgaanbieders die samen werken aan de zorg voor een cliënt, waarbij de zorgaanbieder die de woonzorg levert een regisserende rol heeft. In dit model maken we onderscheid tussen woonzorg, specifieke behandeling, ggz-behandeling en aanvullende geneeskundige zorg. Voor de eerste drie zorgsoorten ontwikkelen we aparte prestaties met tarieven. De aanvullende geneeskundige zorg valt bij dit model onder de Zvw. De verleners van deze zorg maken hierover zelf afspraken met de zorgverzekeraars.
Dit model komt overeen met de zorgzwaartepakketten exclusief behandeling zoals we die kennen voor de andere sectoren in de Wlz. Verschil is alleen dat dit modulaire model twee varianten kent:
-
Declaratie van woonzorg en ggz-behandeling door één zorgaanbieder en specifieke behandeling door één of meerdere behandelaars: de zorgaanbieder declareert aan het zorgkantoor op basis van losse (niet-integrale) prestaties. Als de zorgaanbieder externe expertise nodig heeft, bijvoorbeeld van een psychiater, gebeurt dit op basis van onderlinge contracten. Declaratie van eventuele specifieke behandeling vindt plaats buiten de zorgaanbieder van woonzorg en ggz-behandeling om.
-
Declaratie van woonzorg door de regisserende zorgaanbieder en ggz-behandeling en/of specifieke behandeling door één of meerdere behandelaars. In deze variant declareert een behandelaar buiten de regisserende zorgaanbieder om. Dat betekent dat de regisserende zorgaanbieder en de behandelaar of behandelaren samen goede afspraken moeten maken over de inhoud van zorg.
Figuur 2. Modulaire bekostiging 2022
Figuur 2 toont de situatie per 2022. In 2021 vallen de prestaties voor ggz-behandeling in het modulaire model nog onder de Zvw in afwachting van het nieuwe bekostigingsmodel in de curatieve ggz per 2022. Vanaf dat moment gebruiken we een gedeelte van de prestaties van dit nieuwe bekostigingsmodel, die voor deze ggz-cliënten dan onder de Wlz vallen.
3 Prestaties en tarieven
Bij deze twee modellen hebben we indicatieve prestaties en tarieven ontwikkeld. Deze sluiten zoveel mogelijk aan bij de huidige bekostiging in de Wlz. We hanteren dan ook dezelfde leveringsvormen. Voor het integrale model is dat de leveringsvorm zorgzwaartepakket (zzp). Voor het modulaire model hanteren we naast het zzp ook het volledig pakket thuis (vpt) en het modulair pakket thuis (mpt).
Wij hebben deze indicatieve prestaties en tarieven in het voorjaar van 2020 voorgelegd aan het veld. Dat betekent dat er nog veranderingen kunnen komen. Alle voorgelegde prestaties en tarieven zijn te vinden in de bijlage. Hieronder lichten we toe hoe we hiertoe zijn gekomen.
Als basis voor de prestaties en tarieven gebruiken we voor het integrale model de nu bestaande zzp-b prestaties voor ggz voortgezet verblijf. In het modulaire model gaan we voor de woonzorg uit van de zzp-c prestaties en tarieven onder de tot 2015 geldende AWBZ. De onderliggende zorgprofielen (zie bijlage A. bij artikel 2.1 van de Regeling langdurige zorg) zijn namelijk 1 op 1 te vertalen van de oude zzp-c en zzp-b naar de nieuwe zorgprofielen voor cliënten met een psychische stoornis die vanaf 2021 directe toegang krijgen tot de Wlz. Deze profielen en zzp's gaan ggz Wonen heten. In tabel 1 is deze vertaling gevisualiseerd:
|
ggz zzp-b
|
ggz zzp-c
|
Naam nieuwe zorgprofielen
|
|
3
|
3
|
1
|
Ggz Wonen met intensieve begeleiding
|
|
4
|
4
|
2
|
Ggz Wonen met intensieve begeleiding en verzorging
|
|
5
|
5
|
3
|
Ggz Wonen met intensieve begeleiding en gedragsregulering
|
|
6
|
6
|
4
|
Ggz Wonen met intensieve begeleiding en intensieve verpleging en verzorging
|
|
7
|
|
5
|
Ggz Beveiligd wonen vanwege extreme gedragsproblematiek met zeer intensieve begeleiding
|
Tabel 1. Vertaling oude naar nieuwe ggz-zorgprofielen
3.1 Prestaties en tarieven integrale model
In het integrale model maken we dus gebruik van de ggz zzp-b prestaties en tarieven die we al kennen voor voortgezet verblijf. Daarbij maken we onderscheid tussen prestaties met en zonder dagbesteding.
De tarieven ggz zzp-b zijn in 2019 herijkt op basis van het kostenonderzoek door KPMG. Voor 2021 indexeren wij de tarieven van 2020.
3.2 Prestaties en tarieven modulaire model
3.2.1 Woonzorg: zzp of vpt
Het modulaire model lijkt sterk op de zorgsituatie zoals die in de AWBZ gold, met gescheiden bekostiging voor woonzorg en behandeling. De verwachting is dat vooral aanbieders van beschermd wonen hiervoor gaan kiezen. Dit is zorg die nu via de Wmo bekostigd wordt. Daarom kiezen we bij woonzorg als basis de zzp-c en vpt-c prestaties en tarieven uit de AWBZ. Deze tarieven zijn nog van 2014. We indexeren deze naar 2021. We verwachten dat deze aanpak passende tarieven oplevert. Als blijkt dat zorgaanbieders en zorgkantoren uit de voeten kunnen met deze bekostiging, dan doen we een kostenonderzoek om deze tarieven te herijken.
3.2.2 Woonzorg: mpt
Het modulaire model biedt ruimte om voor woonzorg prestaties en tarieven in de vorm van mpt's te ontwikkelen. Het gaat dan om persoonlijke verzorging, begeleiding, verpleging, huishoudelijke hulp en dagbesteding en vervoer. Ook hier hebben we zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij bestaande prestaties en tarieven voor de andere sectoren in de Wlz. Waar nodig hebben we prestaties aangepast of prestaties en tarieven overgenomen uit de AWBZ. Een overzicht vindt u in de bijlage bij deze informatiekaart.
3.2.3 Specifieke behandeling: mpt
De specifieke behandeling is al in de Wlz geregeld. Het gaat dan bijvoorbeeld om de behandeling door een specialist ouderengeneeskunde, arts verstandelijk gehandicapten, orthopedagoog, psycholoog of paramedicus. Het betreft handelen waarbij specifieke expertise over het werken met de doelgroep nodig is. Hiervoor bestaan al prestaties in de Wlz. De bijbehorende tarieven indexeren we naar 2021.
3.2.4 Ggz-behandeling: mpt
Voor de ggz-behandeling sluiten we aan bij het bekostigingsmodel in de Zvw. Dit is namelijk dezelfde zorg als in de curatieve ggz. In 2021 zijn dit nog dbc's (diagnose behandeling combinatie, gespecialiseerde ggz) en patiëntprofielen (basis-ggz). In 2022 gaat de ggz in de Zvw over naar een simpeler bekostigingsmodel met consulten in verschillende settings. Als dit bekostigingsmodel klaar is, zetten we de voor de Wlz relevante consulten om naar mpt-prestaties en -tarieven. In het overgangsjaar 2021 maken we nog gebruik van de bestaande prestaties in de curatieve ggz en valt deze zorg nog onder de Zvw.
4 Meerzorg
Met de meerzorgregeling is het mogelijk om zorg te bekostigen voor cliënten die een zorgbehoefte hebben die minimaal 25% hoger is dan de zorg waarop zij op basis van hun zorgprofiel aanspraak hebben. Het tarief voor meerzorg is een maximumtarief. De regeling geldt al voor een aantal zorgprofielen van ggz-cliënten met voortgezet verblijf. We stellen deze regeling ook open voor een aantal zorgprofielen van ggz-wonen-cliënten die vanaf 2021 direct toegang krijgen tot de Wlz.
5 Toeslagen en overige basisprestaties
In 2020 kunnen cliënten die op basis van ggz voortgezet verblijf in de Wlz verblijven aanspraak maken op de onderstaande toeslagen en overige basisprestaties. Deze willen we ook beschikbaar stellen voor ggz-wonen-cliënten die vanaf 2021 directe toegang krijgen tot de Wlz.
-
Toeslag gespecialiseerde epilepsiezorg (gez) midden: gespecialiseerde epilepsiezorg voor cliënten met een niet goed behandelbare epilepsie.
-
Toeslag niet-strafrechtelijke forensische psychiatrie (nsfp): bij voortgezet verblijf met behandeling voor cliënten met psychiatrische problematiek, gericht op het verminderen van delictgevaar.
-
Toeslag woonzorg jongvolwassenen ggz: extra zorg en behandeling voor jongvolwassenen (tot en met 22 jaar) in een zzp ggz-b.
-
Overbruggingszorg sglvg en lvg voor cliënten die na een tijdelijke sglvg- of lvg-indicatie wegens plaatsgebrek nog niet kunnen doorstromen naar een passende plaats volgens de nieuwe Wlz-indicatie.
-
Overige basisprestatie klinisch intensieve behandeling (kib): speciale prestatie die zich richt op het opheffen van een ontwrichte behandelrelatie.
6 Overzicht prestaties en tarieven
In deze informatiekaart hebben wij hopelijk een handzaam overzicht gegeven van de verschillende prestaties en tarieven in beide bekostigingsmodellen. Op het moment dat deze informatiekaart verschijnt, zijn zowel de prestaties als de tarieven nog niet vastgesteld. Om de tarieven te kunnen berekenen en vast te stellen, moeten de benodigde indexatiecijfers beschikbaar komen, moet de Staatssecretaris van VWS de aanwijzing na voorlegging aan de Eerste en Tweede Kamer aan de NZa sturen en moet tot slot de Raad van Bestuur van de NZa de regelgeving met de bijbehorende tarieven vaststellen. Dit vindt allemaal vóór 1 juli 2020 plaats.
We ontvangen echter signalen dat er nu al behoefte is aan inzicht in de tarieven omdat we te maken hebben met een bijzondere situatie. De indicaties worden tenslotte een jaar vooruit afgegeven door het CIZ en zorgaanbieders moeten zich voorbereiden op een volledig nieuwe taak. Daarom hebben wij bij hoge uitzondering en in afstemming met VWS een bijlage bij deze informatiekaart gevoegd met tariefindicaties. Hiermee willen we voorkomen dat het proces van indicatiestelling en vervolgens de zorginkoop vertraging oploopt. In de bijlage melden wij ook in grote lijnen hoe we tot de prestaties en tariefindicaties zijn gekomen. Deze maximumtarieven zijn zo goed mogelijke schattingen op basis van eerdere kostenonderzoeken en indexcijfers. Op die manier kunt u toch al een goed beeld krijgen van de bekostiging per 2021. Wij nodigen u uitdrukkelijk uit om hiermee nu al aan de slag te gaan. Uiterlijk op 1 juli publiceren wij de definitieve prestaties en tarieven voor 2021.