We zien dat het aantal ziekenhuisopnames vanwege corona oploopt. Dat is alarmerend. De druk op de rest van de zorg neemt hierdoor toe. Dit kan opnieuw leiden tot langere wachttijden. Dit vraagt dat zorgprofessionals de komende tijd zoeken naar een evenwicht tussen zorgcapaciteit voor patiënten die besmet zijn met het coronavirus en zorgcapaciteit voor mensen die reguliere ziekenhuiszorg nodig hebben. Mensen met de meest urgente zorgvragen moeten als eerste in het ziekenhuis terecht kunnen.
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) schaalt het crisisoverleg op met ziekenhuizen, zorgverzekeraars en het Landelijk Coördinatiepunt Patiënten Spreiding (LCPS) over de toegankelijkheid van coronazorg en reguliere zorg. Ook gaan we de gevolgen voor de toegang voor patiënten tot reguliere zorg nog intensiever monitoren. Het ministerie van VWS heeft de NZa in april gevraagd de opstart van de reguliere zorg te coördineren.
Urgentielijst
Om een inschatting te maken van de benodigde capaciteit voor het weer opstarten van de reguliere zorg heeft Gupta Strategists in opdracht van het Landelijk Centrum Patiënt Spreiding (LCPS) een lijst met diagnoses met een urgentie-indicatie opgesteld. Deze lijsten zijn vervolgens door de wetenschappelijke verenigingen, leden van de Federatie Medisch Specialisten (FMS), van commentaar voorzien. De uitkomst hiervan heeft Zorginstituut Nederland op verzoek van de NZa gevalideerd. Eind mei is het specialisme Kaakchirurgie aan de urgentielijst toegevoegd.
De urgentielijst moet houvast bieden bij het toegankelijk houden van de reguliere ziekenhuiszorg. Op basis van deze lijst kan de NZa ook op regionaal/landelijk niveau de voortgang volgen, en zorgen we er voor dat verschillen in zorgaanbod zichtbaar worden. Dit is nodig om actie te ondernemen als blijkt dat mensen in regio's, die relatief zwaar getroffen zijn door het coronavirus, met hun zorgvraag veel langer moeten wachten op passende zorg dan mensen in minder zwaar getroffen regio's. Hoe de zorg in de regio precies wordt georganiseerd, zal binnen de bestaande regionale structuren worden afgesproken en door de NZa worden gemonitord.
Randvoorwaarden en mogelijkheden
De wijze waarop de corona-uitbraak zich in Nederland ontwikkelt en de coronazorg de komende tijd wordt verdeeld over het land, is van invloed op de capaciteit die in ziekenhuizen en klinieken beschikbaar is voor de reguliere ziekenhuiszorg. Dit geldt bijvoorbeeld voor de beschikbaarheid van zorgprofessionals, operatiekamers, bedden op de IC, medische apparatuur en beschermingsmiddelen. Zorgvernieuwing en gepast gebruik kunnen bijdragen aan de toegankelijkheid van reguliere ziekenhuiszorg. De afgelopen tijd zien we dat meer zorg op afstand wordt geleverd. Dit vasthouden waar dat mogelijk is, draagt eraan bij dat de capaciteit in ziekenhuizen en klinieken zoveel mogelijk wordt benut voor zorg die ook daar geboden moet worden. Met het oog op leren en ontwikkelen zet de NZa zich in om goede voorbeelden in dit kader te delen.
Werkwijze
Het Zorginstituut heeft de urgentielijst gevalideerd op juistheid. Vijftien medische specialisten van het Zorginstituut zijn de lijst nagelopen en hebben deze waar nodig aangepast op basis van hun kennis en ervaring uit de praktijk. De urgentielijst is een 'werkdocument'. Waar nodig passen we de lijst, in nauw overleg met leden van de Federatie Medisch Specialisten, aan. Een omschrijving van een zorgproduct is natuurlijk summier. Achter deze omschrijving zitten individuele patiënten. Het is aan de zorgprofessionals om verstandige afwegingen te maken bij het toegankelijk houden van de reguliere ziekenhuiszorg.
De urgentielijst is een uitgebreid Excelbestand, waarin de dbc-zorgproducten staan die voorzien zijn van een classificatie naar urgentie: < 24 uur, < 1 week, < 2 weken, < 1 maand, < 2 maanden, < 3 maanden en > 3 maanden. Deze dbc-zorgproducten dekken ongeveer 90% van de ziekenhuiszorg. Uit praktisch oogpunt komt het overgrote deel van de mogelijke dbc-zorgproducten niet voor op de lijst, omdat ze maar enkele keren per jaar gedeclareerd worden. Dit betekent echter niet dat deze zorgproducten niet ook urgent kunnen zijn.
Urgentielijst als hulpmiddel
We willen benadrukken dat de urgentielijst een hulpmiddel is om de doorgang van reguliere zorg regionaal en landelijk te kunnen volgen. Daarnaast kunnen zorginstellingen en zorgprofessionals de lijst als hulpmiddel gebruiken bij de doorgang van reguliere zorg naast bijvoorbeeld leidraden van de beroepsgroep. Zo willen we regionale samenwerkingsverbanden helpen bij het inschatten welke zorg voor welke patiënten binnen een bepaalde periode moet gebeuren, zodat zij kunnen bepalen welke capaciteit daarvoor nodig is. Er is met betrekking tot de urgentielijst geen sprake van een wettelijke verplichting die kan worden gehandhaafd. Wel verwachten we dat iedere zorgaanbieder en de zorgprofessionals die daar werkzaam zijn, zolang er als gevolg van de uitbraak van het coronavirus schaarste is aan zorgpersoneel, capaciteit, hulpmiddelen, medicijnen en apparatuur voor de reguliere zorg, verstandige keuzes maken bij het toegankelijk houden van de reguliere zorg.
De urgentielijst medisch-specialistische zorg is dus vooral een houvast bij keuzes die gemaakt moeten worden bij het toegankelijk houden van zorg voor specifieke patiëntenpopulaties. Het inschatten van de urgentie van een zorgvraag van een individuele patiënt is de kern van het werk van zorgprofessionals en afhankelijk van de situatie van de patiënt.
'Aanvulling urgentielijst' d.d. 29 mei 2020
Eind mei 2020 is Kaakchirurgie toegevoegd aan de urgentielijst, op verzoek van de wetenschappelijke vereniging van dit specialisme. Op de oorspronkelijke lijst miste het specialisme Kaakchirurgie, omdat de lijst op dbc-producten gebaseerd is en de Kaakchirurgie niet werkt met dbc-producten, maar met overige zorgproducten (OZP's). Kaakchirurgie is nu toegevoegd, maar dan op basis van productgroepen.
Psychiatrie ontbreekt in de urgentielijst, omdat de diagnose-omschrijvingen waarmee binnen de dbc-productstructuur gewerkt wordt zo algemeen zijn dat er geen urgentie aan te koppelen valt. Ook aan de hand van zorgactiviteiten bleek het niet mogelijk om naar urgentie te differentiëren. In samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie komen wij wel tot een volgend overzicht, wat gevalideerd is door het Zorginstituut:
-
SEH-contact: binnen 30 minuten
-
Spoedconsult: binnen 24 uur
-
Spoedopname: binnen 24 uur
-
Spoed ECT: 24/7 beschikbaar binnen medisch psychiatrische units
Omdat denkbaar is dat ook de komende tijd sprake is van voortschrijdend inzicht, kunnen medisch specialisten hun vragen en opmerkingen delen met de FMS, en zorgaanbieders met hun brancheorganisaties: de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN). De FMS, NVZ, NFU en ZKN zullen dit bundelen en teruggeven aan het Zorginstituut. Het Zorginstituut zal dit in overleg met genoemde partijen verwerken in een vervolgversie.